Doğal afetler, insan ömründe travmatik olarak tecrübeleniyor. Hava kirliliği, kuraklık, salgın hastalıklar, sel, sarsıntı ve besin yetersizliği üzere, insanın vücut sıhhatini olumsuz etkileyecek durumların yanında, son periyotlarda iklim değişikliklerinin de ruh sıhhati sorunlarında artışa neden olacağını öngörülüyor. İklim değişikliği ve muhtemel negatif sonuçları konusunda tasa duymak; hüzün, tasa, çaresizlik üzere olumsuz hislerle başa çıkmakta zorlanmak, eko-anksiyete olarak tanımlanıyor. Memorial Bahçelievler Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psi. Dilek Beyribey, doğal afetlerin psikoloji üzerindeki tesirleri ve eko- anksiyeteye karşı alınması gereken tedbirler hakkında bilgi verdi.
Bütün toplumlar risk grubunda…
Tüm dünyanın var oluşunu sürdürebilmesi yaşadığımız gezegenin sıhhatine bağlı olduğundan tüm beşerler “eko-anksiyete spektrumu” ile karşı karşıyadır. Deniz kıyısında, ada ülkelerinde, kurak alanlarda, yüksek jeolojik riskli alanlarda yaşayan beşerler, sosyoekonomik olarak dezavantajlı olan topluluklar, gelecekle ilgili belirsizliğin hayatlarını belirleyeceği çocuklar, ergenler ve genç yetişkinler; engelli bireyler ve kronik sıhhat sıkıntıları olan bireyler eko-anksiyeteden kaynaklı yüksek risk kümesi içinde yer almaktadır.
Güçlü halde sıkıntı, panik, kayıp, tasa ve hüzün hissedilebilir
Doğal bir afetin tesirlerini atlatabilecek kadar kaynağınız olmadığını, devletin kaynaklarının yetersiz olduğunu düşündüğünüzde, geçim kaynaklarınız büsbütün tabiata ve hava şartlarına bağlı olduğunda, gelecekle ilgili hissettiğiniz kaygı doğal olarak tetiklenebilir. Araştırmalara nazaran, vakit zaman afetlerden büyük maddi ve manevi ziyanlar gören halkların, doğal afet öncesi tedbir almadıkları, doğal afetlerle ilgili farkındalıklarının ve eğitimlerinin eksiklik olduğu bilinmektedir. Doğal afetlerle gayret edebilmek için, her şeyden evvel yaşanılan etraftaki tehlikeleri güzel bilmek ve bu tehlikelerin doğurabileceği ziyanları azaltabilmek-ortadan kaldırabilmek için, yaşanılan etrafın en akılcı yol ve sistemlerle kullanılması gerekmektedir. Kaybın çeşidine ve boyutuna bağlı olarak, doğal afetlerden direkt etkilenen bireylerde güçlü bir acı, panik, kayıp, tasa ve ıstırap hissedilebilir. Uykuya dalmada yaşanan zahmetler, öfke, sonluluk ve suçluluk da görülebilir. Bireyler, yalnızca ağaçları, hayvanları, konutlarını, eşyalarını değil inançlarını, umut ve motivasyonlarını da kaybetmektedir.
Yanlış savunma düzenekleri ve ferdî algılamalar durumu daha berbata götürebilir
Kaygı ve öfke hisleri, bazen bunaltıcı olduğunda, kaygılardan ve hislerden kaçınmak için, bireyler, dikkat dağıtıcı şeylerin arayışına girebilmektedir. Yaşanılan ağır hislerden uzaklaşmak için, husus yahut alkol kullanımı üzere sıhhatsiz savunma stratejileri kullanıldığında, ömür kalitesi ve ruh sıhhati daha olumsuz etkilenebilmektedir. Plastik atıklar, klima kullanımı, tüketilen hayvansal besinler, çok su kullanılarak yapılan süreçler ile şuurlu ya da bilinçsiz atılan her adımda dünyaya bir formda ziyan verdiğini bilmek, iklim değişikliğine ferdî olarak katkıda bulunduğunu düşünmek; pişmanlığa, suçluluk hissine, utanç duymaya sebep olabilir.
Eko-anksiyeteden ruhsal olarak korunmak için bunlara dikkat edin
İklim kriziyle ilgili siyasetlerin yetersizliği, geleceğin meçhullüğü sizi korkutuyorsa, endişelenmeyin, bu türlü hisseden sadece siz değilsiniz. Burada değerli olan nokta, her hususta olduğu üzere, iklim krizi konusunda da duyarsız olmak ile çok fazla düşünmek ortasındaki dengeyi bulmak kıymet taşımaktadır.
- Konu hakkında hissedilen yas, çaresizlik, öfke üzere hisleri bir kenarda bırakmak yerine, onlarla başa çıkabilmek için yüzleşin.
- Geçmiş yaşantınızda, tabiata ziyan veren davranışlarınızdan ve alışkanlıklarınızdan ötürü suçluluk duyuyorsanız, bu hissin, sorumlu yapınızdan da kaynaklandığını fark ederek, geçmişteki olumsuz hareketlerinizden ders çıkarmaya ve kendinize haksızlık etmemeye çalışın.
- Doğada elinizden geldiğince vakit geçirmeye çalışarak, yine tabiatın, yani özünüzün şifalandırıcı tesirinden faydalanmaya çalışın.
- Çevre dostu alışkanlıklar edinerek, bunları, günlük hayatınızda uygulayın. Bu tavır etrafınızdaki şahısları de teşvik edecektir.
- Doğanın korunması için emek veren sivil toplum örgütleriyle, çevreci kümelere dahil olmak, hünerleriniz ve yetkinlikleriniz açısından gelişiminize katkı sağlayacaktır. Bu topluluklara istekli katkıda bulunmak, daha çok beşere ulaşarak, etraf şuurunu artırmanıza yardımcı olacaktır.
- Çevre hakkında sağlıklı ve emniyetli bilgi edinebileceğiniz kaynakları belirleyerek, bilgi ediniminizi yalnızca bunlarla sonlandırmak, hem kriz anlarında hazırlıklı olmanızı sağlayacak hem de ruh sıhhatinizi olumsuz etkilemenize pürüz olacaktır. Zira yanlış ya da eksik bilgi, iklim değişikliği üzere soyut bir kavramı anlamayı ve işlemeyi zorlaştırabileceğinden, sizi de olumsuz tarafta etkileyecektir.
- Yaşam üslubunuzla ilgili kendinize yaptığınız sert tenkitler ve yargılamalar yerine, değişim ismine adımlar atmak, hassaslık gösterdiğiniz alanlarda objektif tahliller üretmek, kendinizi yanılgıya düşürmenizi engelleyecektir.
- Çevre şuurunun artırılmasını sağlayacak etkinlikler ve projeler düzenlenmesi, boş yerlerin ağaçlandırılması, çöp toplama, yerleşim alanlarının yakınlarına geri dönüşüm kutuları yerleştirerek çöp ayrıştırılmasını teşvik etmek, çıkarılan atık ölçüsünün azaltılması için ileri dönüşüm prosedürlerinin belirlenmesi üzere prosedürler yarar sağlayacaktır.
- Karbon ayak izi, ünite karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı ölçüsü açısından insan faaliyetlerinin etrafa verdiği zararın ölçüsüdür. Başka bir deyişle, bir insan ya da kuruluşun direkt yahut dolaylı olarak etrafa yayılmasına sebep olduğu karbon ölçüsünü belirtir. Karbon ayak izinizi azaltmak, dünyanın kaynaklarını daha şuurlu kullanmak ve gereksinimlerinizi tabiatın gereksinimlerine da hassas metotlarla karşılamaya çalışmak için ferdi adımlar atabilirsiniz. Örneğin, kullandığınız otomobilin düşük güçlü olması, bisiklet kullanımının artırılması, atıkların azaltılması, tabiatta çözünebilen gereçlerin kullanılması, geri dönüşüme ehemmiyet verilmesi, doğal gaz yerine güneş gücü kullanımı, ısı yalıtımı, tasarruflu ampul tercih edilmesi, kişiselden çok toplu taşıma araçlarının kullanılması şahsen sağlayabileceğimiz katkılar ortasındadır.
- Konu hakkında, hassas öbür bireylerle, ortak çalışmalar yapmak, kendinizi yalnız hissetmemenizi sağlayarak, tek başınıza gayret etmekten kurtarıp, tasalarınızı azaltabilir. Duygusal ve toplumsal dayanak, bireylerin umutlarını ve hayata bakış açılarını olumlu manada besleyerek, ruhsal dayanıklılıklarını artırmaktadır.
- Ayrıca yeni durumda, iklim değişikliğinin yalnızca ferdî uğraşlarınızla çözemeyeceğinizin de farkında olarak, kapsamlı bir yarar yaratmak için, dünya çapında yatırımlar gerektiğini, sorunun büyük ölçekli bir boyutta olduğunu da fark etmelisiniz.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
