Çömelme ya da merdiven inip çıkma esnasında dizlerinizden gelen sesle birlikte ağrı yaşıyorsanız bir probleme işaret ediyor olabilir. Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, birçok kişinin vakit zaman yaşadığı bu durumu hangi devirde dikkate alması gerektiğine dair kıymetli bilgiler aktardı.
Diz ekleminin rahat hareket etmesi için eklem içinde eklem sıvısı yer alıyor. Çömelme ya da squat üzere idmanlar sırasında diz eklemi içindeki bu sıvıda bulunan gazın ezilmesine bağlı olarak parmaklardaki çıtlatmaya emsal bir sese neden olabiliyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, şayet her eklem hareketi ile birlikte daima bir ağrı yaşanıyorsa bu durumda çıtırdama ‘krepitus’ denilen durumun ortaya çıkabildiğini söyledi. 30-35 yaş altında idman yaparken yahut merdiven çıkarken dizden ses gelmesinin çoklukla patolojik olmadığını yani bir meseleye işaret etmediğini belirten Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, “Ancak hasta genç yaşta olmasına karşın dizden ses gelirken ağrı yapıyorsa dikkat etmek gerekir. 55-60 yaş civarında ve merdivenlerden inip çıkarken dizleriniz ağrıyorsa ve gıcırdama hissi varsa bu durum altta farklı bir hastalığa işaret edebilir” dedi.
GENÇLERDE SORUN DİZ KAPAĞINA BAĞLI OLABİLİR!
Doç. Dr. Gökhan Meriç’in verdiği bilgiye nazaran, gençlerde ağrı ile bir arada dizlerden ses gelmesi, diz kapağına bağlı sıkıntılardan kaynaklanabiliyor. “Diz eklemi kemiklerinin oluşturduğu oluk içinde uygun durumda olmamasından ötürü bilhassa genç bayanlarda erken yaşlarda dizde çıtırdama ve sonrasında ağrı ortaya çıkabiliyor” diyen Doç. Dr. Gökhan Meriç kelamların şöyle devam etti: “Diz eklemini kaplayan kıkırdak dokusu aslında ağrıyı hissetmez. Lakin vakitle tekrarlayan sürtünmeye bağlı olarak eklem içindeki gözetici kıkırdak gitgide aşınır ve evvel yumuşama sonrasında ileri kıkırdak aşınmasına sebep olabilir. İleri kıkırdak aşınması sonrasında kemik yüzey ortaya çıkarak hastanın dizleri ağrılı bir hale gelir.”
HAREKETSİZ HAYAT NEDEN OLABİLİR
Sorunun ortaya çıkmasında hareketsiz bir hayat ve fizikî aktivitenin kıymetli bir yer teşkil ettiğini söyleyen Doç. Dr. Gökhan Meriç şunları anlattı:
“2019 yılında Brezilya’da yapılan ve dizlerinde ileri kıkırdak aşınması olan bireylerin değerlendirildiği bir çalışma; dizinden çıtırdama sesi gelenlerin ses gelmeyenlere nazaran daha düşük fizikî aktivite içinde oldukları ve ömür kalitelerinin de daha düşük olduğu ortaya kondu.”
SESLE BİRLİKTE AĞRININ OLMASI DEĞERLİ BİR BELİRTEÇ
Dizden ses gelmesinin yanında görülen ağrının altta farklı bir sorunun varlığına dair kıymetli bir işaret olduğunun altını çizen Doç. Dr. Meriç, 2014 yılında yayımlanan bir araştırmada ise diz kapağı ağrısıyla birlikte görülen çıtırdamanın, diz kapağı ekleminin kireçlenmesinin erken bulgusu olarak gösterildiğini anlattı. Bununla birlikte dizlerinden ses gelen herkeste ağrının yaşanmayabileceğini hatırlatan Doç. Doç. Meriç bahisle ilgili şu bilgileri verdi: “Bu araştırmanın yanı sıra, Mayıs 2017’de yayınlanan ve yaklaşık 3.500 iştirakçinin yer aldığı bir diğer çalışmada; başlangıçta dizlerinden daha fazla ses gelmesine rağmen ağrısı olmayan bireylerin daha az yahut hiç çıtırdama yaşamayanlara nazaran dizlerinde kıkırdak aşınması geliştirme mümkünlüğünün daha fazla olduğunu gösterdi.”
AĞRININ VARLIĞI TEDAVİYİ DE ŞEKİLLERDİRİYOR
Çıtırdama ile birlikte ağrı olup olmamasının, duruma yaklaşım açısından da değerli bir kıstas olduğunu söyleyen Doç. Dr. Gökhan Meriç, şu bilgileri verdi: “Herhangi bir rahatsızlık yahut acı olmadan olan ve orta ara duyulan çıtırdama ekseriyetle endişelenecek bir şey değildir ve takip edilmesi kafidir. Lakin çıtırdama ile birlikte ağrı yaşanırsa, dizi zorlayıcı hareketlerden uzak durmak ve kesinlikle bir uzmana başvurmak gerekir. Bu durum genç yaştaki bireylerde diz kapağının anatomik doğumsal olarak uygun olmayan yerleşimine, 50 yaş üstündekilerde ise kireçlenme denilen kıkırdak aşınmasına bağlı gelişebilir. Bu durumda muayene ve görüntüleme yollarıyla sorunun nedeni ortaya konularak gerekli tedavi uygulanır.”
EGZERSİZ YAPARKEN DİZLER NASIL KORUNMALI?
Ağrısız yahut ağrılı çıtırtılarda şikâyetleri azaltmak için öncelikle bacak ve kalça güçlendirme idmanlarının değerine işaret eden Doç. Dr. Gökhan Meriç, antrenman yaparken dikkat edilmesi gerekenler konusunda şunları anlattı:
“Egzersizlerde hedef kas gücünü artırarak dize binen yükü azaltmak ve diz kapağını uygun durumda tutmaktır. Antrenmanlar düzgün yapılmadığında diz aşınmasına ve yıpranmasına neden olabileceği için squat üzere çok eğilip kalkma gerektiren hareketlerden uzak durulmalı. Şayet antrenmanları yaparken dizde kıtırtı yahut hafif bir rahatsızlık yaşanıyorsa, beden tartısını dize vermek yerine kalça geriye atılarak yükün dizlere gelmesi önlenebilir. Tekrar kalça ve yan bacak kaslarını çalıştırmak için dizleri hafif kıvırıp yana yanlışsız yürüme idmanları hayli tesirlidir. İdmanlar öncesinde kesinlikle germe ve esnetme antrenmanları ile kas gerginliği önlenmeli ve hareketlerden azamî randıman alınmaya çalışılmalı. Yürüyüş ve yüzme de eklemler için epeyce yararlı antrenmanlar ortasındadır.”
KİLO FAZLASI OLANLAR MUTLATA FAZLA YÜKTEN KURTULMALI
Diz ağrısından ve çıtırdamalardan korunmak için yapılacak en değerli şeylerden birinin de eklemlere gelen yükü azaltmak yani kilo vermek olduğuna işaret eden Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, alınması gereken başka tedbirlerle ilgili şunları anlattı:
“Eğer hastada kireçlenmeye bağlı ağrı varsa ağır aktivite sırasında kullanabilecek dizlikler, eklemi destekleyerek bilhassa ağrılı devirlerde kısa müddetli olarak kullanılabilir. Bilhassa ağrılı periyotlarda meskende yahut dışarıda merdiven inip çıkmadan uzak durulmalı, diz üstünde mesken işleri yapılmamalı, ağrılı periyotlarda mümkünse oturarak namaz kılınmalı. Diz ekleminde çıtırdama ile birlikte şişme meydana gelirse bu durum çoklukla kireçlenme yani ileri kıkırdak aşınmasına bağlı gelişebilir. Bu durumda da istirahat etmek, buz uygulamak ve dizin altına bir yastık konularak kalp düzeyinin üstünde tutmak ve dize bandaj sarmak faydalı olabilir. Lakin şayet şikâyetler bu uygulamalara karşın geçmezse kesinlikle bir uzmana danışılmalı.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
