Son yıllarda organik besin kavramı tüketicilerin giderek daha çok dikkatini çekiyor. Lakin bir besinin organik olabilmesi için hangi özelliklere sahip olması gerektiğini biliyor muyuz? Organik besin üretiminin sanılandan çok daha fazla kademesi var.
Etiket okuma alışkanlığının yanında etikette belirtilen özellikler hakkında da kâfi bilgiye sahip olmanın kıymetine değinen, Türkiye’nin birinci sağlıklıve organik atıştırmalık markası GekoO’nun kurucusu Biyolog Hasret Atabaş, organik besin üretiminin etapları ile ilgili değerli bilgiler verdi. Atabaş, organik eser kullanımının bilhassa felsefi ve ahlâki taraflarının altını çizerek, bunun bir ömür stili olarak benimsenmesi gerektiğini söyledi.
ORGANİK ESER NEDİR?
“Ekolojik döngü içerisinde tabiata uyumlu bir üretim modeli olan organik (ekolojik, biyolojik) tarım kısaca; toprak, ekosistem ve insan sıhhatini devam ettiren bir üretim sistemidir” biçiminde konuşan Atabaş, Türkiye’de ‘organik’ sözünün suistimal edildiğine vurgu yaptı.
Türkiye’de, organik sertifikası olmadığı halde bu etiketle satılan sayısız eser olduğuna dikkat çeken Atabaş, “Adı ‘organik’ ile başlayıp hiçbir eseri organik olmayan e-ticaret siteleri, dükkanlar, pazarlar ve toplumsal medya hesaplarında aldatıcı tanıtım ve satış yapılıyor” formunda konuştu.
Peki organik eser nedir? Atabaş, tüketicilere mevzu ile ilgili şu bilgiyi verdi:
“Organik eser; hormon, genetik olarak modifiye edilmiş organizmalar (GDO), sıhhate ziyanlı tarım ilaçları, yapay gübre, yapay kimyasallar, antibiyotikler, koruyucuların kullanılmadığı sağlıklı eserlerdir. Bir eserin organik olarak üretilip pazarlanabilmesi için, T.C. Organik Tarım Kanunu ve Organik Tarım Yönetmeliği’ne uygun olarak üretilip, Tarım Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş Organik Denetim ve Sertifikasyon Kuruluşları tarafından denetlenmesi, laboratuvar tahlillerinin yapılması, izlenebilirlik sistemi ile her kademesi kayıt altına alınıp belgelendirilmiş olması gerekir.”
Atabaş, dünya çapında organik tarım hareketini bir çatı altında toplayan Memleketler arası Organik Tarım Hareketleri Federasyonu’nun (IFOAM), organik tarımın milletlerarası güvenilirliğini sağlayacak olan temel standartları oluştururken ortaya koyduğu 4 temel ilkeyi de hatırlattı:
SAĞLIK: Toprak, bitki, hayvan, insan; tüm gezegen sıhhatini bir bütün olarak sürdürmek
EKOLOJİ: Ekolojik sistem ve döngülerine sadık kalmak
ADALET: Ortak etraf ve ömür fırsatlarında adaleti sağlamak
ÖZEN: Şu an ve gelecek kuşakların refahı ve çevreyi korumak için önlem ve sorumluluk almak
“Benim için ‘organik’ yalnızca kendi sıhhatimiz için organik eser tüketmek demek değil” biçiminde konuşan Atabaş, “Aynı vakitte hayat üslubumuzu da bu üretim sisteminin felsefi ve ahlâki tarafıyla bütünleştirmek; tabiatla uyumlu bir bütün olmaktır” diyerek tüketicilere yol gösterici iletiler verdi.
ORGANİK BESİNDE ÇARPICI SORULAR
Organik besin tüketiminin yalnızca insan sıhhati için değil tabiata uyumlu bir hayat için de kıymetli olduğunu vurgulayan Atabaş, tüketicilere çarpıcı sorular soruyor:
“Bir besinin; tanınan beslenme akımları ve düşük maliyet dertleriyle yerelliğine ve biyoçeşitliliğine müdahale ediliyorsa, yetiştirildiği bölgenin ekosistemi tahrip ediliyorsa, tarım çalışanları adaletsiz çalışma şartlarına sahipse, uzak ülkelerden nakliye, soğutma ve ambalajlama süreçlerinde karbon ayak izi çok yüksekse, kısaca doğal kaynaklara endirekt ziyan veriliyorsa o besin teknik olarak organik kabul edilebilir fakat ekolojik olabilir mi?”
‘DOĞAL, KATKISIZ, ÇİFTLİKTEN…’ ORGANİK Mİ NİTEKİM?
Organik besinlerin üretim basamakları bunlarla da bitmiyor. Pestisit, herbisit üzere tarım zehirleri, yapay gübreler, depolama sırasında yapılan ilaçlamalara da değinen Atabaş, şunları söylüyor:
“Yediğimiz elmanın içinden çıkan bir kurtçuk, yeşilliklerin ortasında gezen tırtıllar, bakliyatların bir mühlet kelebeklenmesi işin tabiatında var ve bir nevi garanti. Zehirli bir besin yemektense minik bir kurtçukla elmamı seve seve paylaşmayı tercih ederim. Yalnız, unutmayalım elmanın kurtlu olması yapay gübre kullanılmadığı, hormonsuz olduğu manasına gelmez.”
Ürün etiketlerinde yer alan ve tüketicileri yanıltan tabirlere de dikkat çeken Atabaş, “Bir eserin ‘doğal, naturel, katkısız, hormonsuz, saf, köy eseri, çiftlikten, mesken üretimi, sağlıklı’ üzere sözlerle pazarlanması onun organik olduğu manasına gelmez” ikazında bulundu. Atabaş, tüketicilere “Eğer bir eseri kendiniz yetiştirmiyorsanız kesinlikle organik sertifikası olup olmadığına bakın” iletisini verdi.
GEZEGENİN SIHHATİ İÇİN DE ORGANİK BESİN TÜKETMEK…
Organik üretim ve tüketimin yalnızca insan için değil gezegenin sıhhati ve düzgünlüğü için de değerli olduğunu vurgulayan Hasret Atabaş, organik ve organik olmayan (konvansiyonel) besinlerin ortasındaki farkları şöyle sıraladı:
*Organik eserlerin kokusu, aroması, damakta bıraktığı gerçek tat konvansiyonel bir eserle asla karşılaştırılamaz. Bunun yanında son kullanma tarihini uzatmak için gözetici kullanılmadığından organik besinin daha taze olduğu söylenebilir.
*Bazı bilimsel çalışmalar, organik besinlerin konvansiyonel olarak yetiştirilen benzerlerinden daha fazla vitamin, mineral, antioksidan üzere besin öğelerine sahip olduğunu göstermektedir. Ek olarak koruyuculara, kimyasallara ve besinlere alerjisi olan insanlarda yalnızca organik besinleri tükettiğinde bu semptomların azaldığı yahut yok olduğu görülmüştür.
*Organik eserler pestisit, fungusit, herbisitler ve insektisit üzere kimyasalları içermez. Yapay gübre, GDO’lu tohum kullanılmaz. Bu kimyasalların ve yapay hususların bölgesel tarımda çokça kullanılan ve yediğimiz besinlerin içinde yahut üzerinde kalan kalıntıların riski büyüktür. Bugün otizmden, hormon bozukluklarına, kanserden alerjilere birçok kronik hastalığın sessiz tetikleyicileri olduğunu bilimsel ispatlarıyla biliyoruz.
* Organik çiftçilik etraf için daha düzgündür. Ekolojik tarım uygulamaları hava kirliliğini azaltır, suyu korur, toprak kaymasını azaltır, toprak verimliliğini arttırır ve daha az güç kullanır. Organik çiftçilik küçük hayvanlar ve kuşlar için de daha yeterlidir; zira kimyasal ilaç kalıntıları kuşlar, arılar ve küçük hayvanlar için yine üremeyi zorlaştırabilir ve hatta onları öldürebilir.
*Organik çiftlikler daha verimli toprağa sahip olma, daha az güç kullanma ve daha fazla karbon tutma eğilimindedir. Araştırmalar, organik çiftliklerin klasik tarıma kıyasla 45 daha az güç kullandığını, 40 daha az karbon emisyonu açığa çıkardığını ve 30 daha fazla biyolojik çeşitliliği teşvik ettiğini göstermiştir.
TÜRKİYE’DE ORGANİK BESİNE OLAN İNANÇ DÜŞÜK
Türkiye’de organik üretime olan itimat seviyesinin çok düşük olduğunu belirten Atabaş, bu eserlerdeki fiyat siyasetinin da tüketiciyi uzaklaştırdığının altını çizdi. Lakin bu noktada aslında konvansiyonel eserlerin ‘fazla’ ucuz olduğunu vurgulayan Atabaş, inançlı besin tüketiminin ferdî sıhhat masraflarını kıymetli ölçüde azalttığını bir defa daha hatırlattı.
Atabaş, Türkiye’deki bir öbür sorunun da ülkemizde üretilen organik eserlerin çok büyük bir yüzdesinin yurt dışına ihraç edilmesi olduğunun altını çizdi. Bu sorunun iç piyasadaki satışların artmasıyla çözülebileceğini vurgulayan Atabaş, “İç pazarda likidite sahiden bizi aşan bir sorun” yorumunu yaptı.
GEKOO NE VAADEDİYOR?
GekoO’da dürüst ve adil, besin güvenliğine dayalı, gerekli sertifikalar ve dinamik bir denetim düzeneğine sahip halde üretim yaptıklarını belirten Hasret Atabaş, eserlerinin hammaddelerine kadar organik eser dokümanına sahip olduğunu belirtti.
Paketleme basamağına kadar faal bir biçimde denetim edilen GekoO eserlerinde üretim ve pazarlamanın tüm kademelerinde karbon ayak izi, geri dönüşüm üzere, tabiat dostu üretim ve tüketim prensiplerine dikkat edildiğinin altını çizen Atabaş, “Adil ve dürüst ticarete inandığımız için uzun vade talep eden, yüksek iskontolar ile çalışan zincir marketlerden ve satış noktalarından uzak duruyoruz. Çok tüketimi önlemeyi, esere bedel vermeyi, emeğe ve tabiata saygıyı duymayı her seferinde hatırlatıyoruz” biçiminde konuştu.
Atabaş, bayanların ekonomik olarak güçlenmesini ve bayan istihdamını arttırmayı hedeflediklerini de vurgulayarak, “Bu işi yapmamızın tek akılcı nedeni, ekolojik tarımın global iklim değişikliğini gerileteceğine, en değerlisi hayatı ayakta tutacağına inanmamız” iletisini verdi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
