Toplumda sık görülen omurga eğriliği yani skolyoz, hareket kabiliyetini önemli ölçüde kısıtlayarak ömür kalitesini düşürebiliyor. Doğuştan gelen ya da sonradan oluşabilen bu rahatsızlık, kişinin yaşı ve hastalığın derecesine nazaran çağdaş sistemlerle tedavi edilebiliyor. Memorial Bahçelievler ve Hizmet Hastaneleri Omurga Sıhhati Merkezi’nden Doç. Dr. Onur Yaman, “1- 30 Haziran Skolyoz Farkındalık Ayı”nda skolyoz ve tedavi formülleri hakkında bilgi verdi.
Çocuğunuzun iki omzu tıpkı hizada değilse dikkat!
Omurga eğriliğinin en sık rastlanan tipi adolesan idiopatik skolyozdur. Adolesan, çocukluk periyodundan sonra, lakin hala büyümenin devam ettiği ergenlik devri için kullanılan bir sözdür. Münasebetiyle adolesanlarda iskelet sistemi de tam olarak olgunlaşmamıştır. Kız çocuklarında daha sık görülen ve eğriliğe daha fazla sebep olan bu rahatsızlık, çoklukla 10 yaş civarındaki çocukları etkilemektedir. İdiopatik skolyoz, 10-18 yaş ortasındaki çocuk ve adolesanların 2-3’ü üzere kıymetli bir kısmını etkilemektedir.
İdiopatik skolyozda kesin neden bilinmemektedir. Lakin bu rahatsızlığın genetik sebeplerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Adolesan idiopatik skolyoz (AİS) hastalığını çoklukla birinci olarak ebeveynler yahut hastalar fark etmektedir. Ergenlik periyoduna girilmesi ile bir arada omurganın süratli büyümesiyle eğriliğin derecesinin ilerlemesi mümkünlüğü artar. Ekseriyetle sırtta yamukluk, omuzların tıpkı hizada olmaması ya da kemerin iki kalça üzerinde eşit durmaması ile tespit edilir. Eğriliğin zirve noktasına (apeks) nazaran, cinsiyete ve birinci tespit edildiği vakitteki derecesine nazaran eğriliğin ilerleme suratı konusunda kaba varsayımlar yapılabilir. Erken periyotta tespit edilirse gerekli idman ve hastaya uygun hazırlanan korselerle, eğriliğin derecesinin ilerlemesi engellenebilir. Fakat eğriliğin 50 derecenin üstünde olduğu hastalarda cerrahi tedavi düşünülebilir.
İleri derecede skolyoz tedavi edilmediği takdirde estetik görünümde bozulmanın yanı sıra şu problemler görülebilir:
- Akciğer ve teneffüs sorunları
- Kalp problemleri
- Hareket etme kabiliyetinin azalması ve yok olması
- Omurilik basısı ve felç
- Psikolojik sıkıntılar ve depresyon
Erişkinlerde bel ve bacaklarda ağrı ile uyuşukluk görülebilir
İleri yaşı hasta kümesinde omurganın kemik ve kıkırdaklarında yaşlanma ortaya çıkar. Erişkin periyotta görülen skolyozun asıl tetikleyicisi, kıkırdak dokusunun su içeriğini kaybetmesidir. Diskin kireçlenmesi ve yüksekliğini kaybetmesi ile bir arada bacaklara giden hudutlar sıkışır. Bacak ve ayaklarda ağrı ve uyuşma şikayetleri ortaya çıkar. Bozulan disk yük dağılımını bozar ve art tarafta omurganın gücünü artıran faset eklemlere fazladan yük biner. Artan yükler karşı koyabilmek için faset eklem ve omurlar ortasındaki bağlar kalınlaşır. Önden disk dokusunun geriden sarı ligamentin (Ligamentum flavum) ve faset eklemin büyümesi ile omurilik kanalı güzelce daralır. Hastaların yürüyüş aralıkları uygunca kısalır. Omurgadaki bu değişikliklerle birlikte omurganın sağlamlığı bozulduğu için omurlar ortasında öne, geriye ve yanlara gerçek kayma olabilir. Bunun sonucu mevcut bel ağrısı şikayetleri daha da artar. Hastanın ön-arka plandaki röntgen sinemasına bakıldığında omurganın yana yanlışsız eğrildiği görülür. Omurganın eğrildiği taraftaki hudutların basıya öteki tarafta ise gerilmeye maruz kalması ile bacaklarda ve ayaklarda, daha fazla ağrı ve uyuşukluk oluşabilir.
Doğru teşhis için hasta kıssası çok kıymetli
Adolesan idiopatik skolyoz, genetik bir hastalık olduğu için hastanın aile kıssası teşhis sırasında çok değerlidir. Erişkinlerde ise kişinin yaşı, ömür biçimi, fizikî aktivite durumu, sahip olduğu hastalıklar değerli parametrelerdir. Fizikî test, bütün bir nörolojik muayeneyi ve skolyometre olarak isimlendirilen özel bir ölçüm aygıtının kullanımını içermektedir. Bu aygıt, omurilik ileri hakikat eğildiğinde, omuriliğin asimetrisini ölçmek için kullanılmaktadır. Kesin teşhis için ön-arka ve yan planda eğimi kıymetlendirmek ismine tüm omurganın röntgeni görülmelidir. Elde edilen bu grafilerde en çok eğilen omurlar ortasındaki açı ölçülerek skolyozun derecesine karar verilmektedir. Cobb açısı ölçümü yapılarak gerekli takip ve tedavileri planlanmaktadır. Skolyozun teşhisinde MR, Bilgisayarlı Tomografi üzere teknolojilerden de faydalanılmaktadır.
Modern tedavi metotları ile skolyozdan kurtulmak mümkün
Adolesan idiopatik skolyozu olan birçok hasta, önemli bir tedavi gerektirmeyen küçük eğrilere sahiptir.10- 20 derece olarak belirlenen küçük eğrilere sahip hastalar için müşahede kafidir.
Korse tedavisi: 25 derecenin üzerinde eğriliği olan hastalar için korse kullanılarak eğriliğin ilerlemesini engellenebilmektedir. Korseye muhtaçlık duyan hastalar için hafif tartıdaki TLSO korsesi yararlı olabilir. Hastanın eğriliğine uygun olarak yapılan korse giysilerin altına giyilebilmektedir. Korsenin tesirli olabilmesi için günde 23 saat kullanılması gerekmektedir.
Cerrahi: Adolesan idiopatik skolyoz cerrahisi ekseriyetle eğriliğin 50 derecenin üzerine çıktığı hasta kümesinde düşünülmektedir. AIS’de skolyoz kararı vermeden evvel dikkatli bir değerlendirmenin akabinde hasta ve aile ile detaylı görüşmenin yapılması ve bilgilendirmenin bu doğrultuda yapılması gerekmektedir.
Skolyoz önlenebilir mi?
Çocukluk çağında görülen skolyoza ekseriyetle spor yaralanmaları, ağır sırt çantalarının taşınması, duruş bozuklukları, fazla kiloların neden olup olmayacağı merak edilmektedir. Fakat bu faktörler var olan skolyozun derecesini artırabilmekle birlikte kesin birer neden olarak nitelendirilmemektedir. Ayrıyeten gerçek duruş durumuna dikkat etmek, sırt kaslarını güçlendirmek için antrenman yapmak, yoga yahut pilates üzere aktiviteler de skolyozu önlemektedir lakin zati skolyozu olan bireylerde semptomları hafifletebilmektedir. Bununla birlikte osteoporoz kaynaklı skolyoz üzere önlenebilen tablolar da bulunmaktadır. Bu durum, kemiklerin zayıf ve kırılgan hale gelmesine neden olarak omurganın olağandışı eğriliğine yol açabilir. Sağlıklı beslenme ve tertipli idman, ilerleyen yaşla birlikte osteoporoza yakalanma ve skolyoz gelişimi riskini önlemeye yardımcı olabilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
