Yemek yedikten bir mühlet sonra süratle karnınız şişiyor ve pantolonunuzun düğmesini dahi kapatamaz hale mi geliyorsunuz? Yahut sabah dümdüz bir karın ile uyanıp; akşam 6 aylık gebe görünümüne mi bürünüyorsunuz? Tüm bunların arkasındaki sebeplerden biri SIBO yani ince bağırsaktaki ziyanlı bakteri artışı olabiliyor. Yıllardır süren gaz ve şişkinlik şikayetlerinin sorumlusu olabilen SIBO, uzman tabip ile diyetisyenler tarafından uygulanacak programlarla tedavi edilebiliyor. Memorial Wellness Beslenme Danışmanı Uz. Dyt. Yeşim Temel Özcan, SIBO ve tedavisinde uygulanan diyetler hakkında merak edilenleri anlattı.
SIBO kronik birçok şikayetin sebebi olabiliyor
SIBO (ince bağırsaktaki ziyanlı bakteri artışı); şişkinlikten, ishale ve hatta sızdıran bağırsağa pek çok sorunun gerisindeki sebep olabilmektedir. Bağırsak florasındaki istikrar bozulduğu vakit; bağırsaktaki yararlı bakteriler azalırken ziyanlı bakteriler çoğalmaya başlar. Bu süreç ekseriyetle yüksek oranlarda kolay şeker ve kolay karbonhidrat tüketimi ile ilerler ve SIBO denilen tabloyu oluşturur. SIBO’da bağırsaktaki ziyanlı bakteriler; kolay şeker ve karbonhidratı parçalarken hidrojen ve metan gazlarını açığa çıkarmaktadır. Bu da karın bölgesinde çok gaz ve çok şişlik olarak kendini aşikâr etmektedir. SIBO tablosunun büyük bir kısmı bu halde gözlemlenirken; diğer bir ziyanlı bakteri kümesi ise safra tuzlarını parçalayarak yağ sindirimini sekteye uğratır. Sonuç; kronik ishal olarak bireye yansımaktadır. Bir öteki bakteri kümesi ise bağırsak bariyerini tahrip ederek; sızdıran bağırsağa neden olabilmektedir.
SIBO belirtileri ortasında;
- Gaz
- Mide bulantısı
- İshal
- Karın bölgesinde ağrı ve kramplar
- Kabızlık (ancak daha çok ishal gözlenir)
- İrritabl bağırsak sendromu yahut bağırsak enfeksiyonları
- Otoimmün hastalıklar
- Başta B12 Vitamini olmak üzere; vitamin, mineral eksiklikleri
- Yağ emilim bozuklukları bulunmaktadır.
SIBO bağırsak flora tahlili ile belirlenebiliyor
Türkiye’de pek yaygın olmamakla birlikte SIBO’nun varlığını gösteren testler bulunmaktadır. Bunlar;
Nefes testi; SIBO’da altın standart olup, kişinin 12 saat boyunca aç kalmasının akabinde 3 saat boyunca her 15 dakikada bir, bir ölçü şeker tükettikten sonra nefesi incelenir. Pankreatik enzim yetersizlikleri ve çölyak içinde hoş bir testtir.
İdrar testleri; SIBO olması durumunda idrardaki ziyanlı bakterilerin ürettiği unsurların varlığı sorgulanır.
Dışkı flora tahlili; Bağırsak florasının dengesizliğinin incelenmesi de SIBO’nun görüntülenmesinde yardımcıdır. Türkiye’de dışkı flora tahlili uygulanabilmekte ve SIBO’nun görüntülenmesine yardımcı olmaktadır. Hastadan alınan âlâ bir anamnez ile flora tahlili bir ortaya getirilerek hakikat tedavi programı ile hasta SIBO’dan yani şişkinlikten kurtulabilmektedir.
Tedavide doğal dayanaklardan de faydalanılabilir
SIBO teşhisinde kullanılan testlerin uygulanmasının akabinde uygun ilaç ve beslenme tedavisinin yapılması gerekmektedir. Tedavide ekseriyetle doktorlar, yalnızca bağırsak zararlılarının duyarlığı olduğu rifaksimin kümesi antibiyotik kullanabilirler. SIBO tedavisinin büyük bir kademesini bu tedavi oluşturmakla birlikte doğal dayanaklar de yardımcı olabilmektedir. Bilhassa Altınmühür otu, kırk kilit otu üzere iltihap baskılayıcı bitkilerden faydalanılabilir. Bunun dışında şekerden ve kolay karbonhidrattan uzak bir beslenme nizamı de SIBO tedavisinin vazgeçilmez bir kesimidir. SIBO tedavisinde uygulanan diyetler şunlardır;
Eliminasyon diyeti (Düşük FODMAP Diyeti)
Düşük FODMAP diyeti, düşük laktoz, düşük fruktoz, düşük fruktanlar/gos ve düşük poliyollerden oluşmaktadır. Yüsek FODMAP’lerin olmadığı bir beslenme programı 3-8 hafta boyunca uygulanması SIBO tedavisinin büyük bir kesimini oluşturmaktadır. Bu özel diyetin yasakları ortasında yüksek laktoz, fruktoz, fruktanlar/gos ve poliyoller bulunmaktadır.
Laktoz: (Gaz ve şişkinliği tetikler, bağırsağa su çeker) Bütün süt ve süt eserleri.
Yüksek früktoz: (Bağırsağa su çeker) Elma, karadut, kiraz, incir, mango, armut, karpuz, alkol, agave ve gibisi tüm tatlandırıcılar.
Yüksek fruktanlar: (Gaz ve şişkinliği tetikler)Greyfurt, Trabzon hurması, soğan, sarımsak, buğday, arpa, kuru baklagiller, muz, enginar.
Yüksek poliyoller: (Bağırsağa su çeker) Ayçiçeği, mantar, bezelye, elma kayısı, yaban Mersini kiraz, nektarin, armut, şeftali, mürdüm eriği, karpuz.
Doğru protein, zerzevat ve meyve kaynaklarının beslenmede yer aldığı bir beslenme programı uygulanmalıdır. Bu beslenme programı bilhassa bromelain, (ki ananasta bulunmaktadır) potasyum ve magnezyum içermelidir.
Tam GAPS diyeti
GAPS diyetinin “Tam GAPS” evresi uygulanmaya başlanmalı ve böylece bağırsak tamiratı devam ederken, probiyotik tüketimine de başlanmalıdır. Kemik suyu, Hindistan cevizi yağı, konut üretimi elma sirkesi üzere bağırsak onarıcı casuslar bu basamağın vazgeçilmezidir. Yeniden birebir vakitte beslenmeden çıkarılmış olan FODMAP’ler de beslenmeye tekrar eklenmeye başlanmalıdır.
Tüm terapi boyunca Vitamin B12,D,K, probiyotik, sindirim enzimleri, demir ve çinko düzeyleri takip edilmeli; gerekli durumlarda ve basamaklarda tabip denetiminde bu desteklerin sağlanması değerlidir. SIBO tablosunda bilhassa bu kümelerin eksikliğine sıklıkla rastlanmaktadır.
Antimikrobiyal bitki ve yağlarda tekrar SIBO’daki ziyanlı bakterilerin azaltılmasında yardımcı olacağı için; altınmühür otu ve nane yağı başta olmak üzere kekik yağı, tarhun yağı ve karanfil yağı kullanılabilir Bu yağların gün içerisinde tüketilen içme sularına damlatılması
(1 litre su için 2-3 damla yeterlidir) önerilir. Tüm terapinin akabinde hastanın gerilim ve toksinlerden uzak, gerçek bir beslenme programının olduğu sağlıklı bir ömür stilini benimsemesi gerekmektedir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
