SHURA Güç Dönüşümü Merkezi, Türkiye’nin elektrik sisteminde dönüşümün sosyoekonomik tesirlerini ortaya koyan birinci çalışması ‘Türkiye’de Elektrik Sistemi Dönüşümünün Sosyoekonomik Etkileri’ raporunu yayımladı. Sonuçları 30 Haziran Çarşamba günü düzenlenen çevrimiçi tanıtım etkinliğinde duyurulan rapora nazaran, dönüşüm için yılda 12,3 milyar dolar yatırım yapılması gerekli. Buna karşılık istihdamdan dış ticaret açığına kadar çeşitli alanlarda bunun üç katı getiri yaratılacak.
Etkinliğe SHURA Güç Dönüşümü Merkezi Yönlendirme Komitesi Lideri Selahattin Hakman, IRENA Kıdemli Güç Dönüşümü Uzmanı Xavier Casals, UNDP Türkiye İklim Değişikliği ve Etraf Portföy Yöneticisi Nuri Özbağdatlı, TEPAV Program Yöneticisi İnanç Sak ve İPM İklim Değişikliği Koordinatörü Ümit Şahin katıldı.
Toplantının açılış konuşmasını yapan SHURA Güç Dönüşümü Merkezi Yönlendirme Komitesi Lideri Selahattin Hakman, güç dönüşümünün sıhhat, etraf ve fiyat gelirleri açısından olumlu sonuçlar ortaya koyduğunu açıkladı. Hakman şunları söyledi:”Türkiye’nin dönüşümün yararlarından ve milletlerarası finansmandan yararlanabilmek için güç dönüşüm seyahatine devam etmesi elzem. 2030-2050 ortasında iklim maksatlarıyla birebir doğrultuda, geniş perspektifli ve uzun vadeli bir plan gerekiyor. Böylesi bir planla iklim değişikliği ile global uğraşa katkıda bulunulurken, tıpkı vakitte ekonomik kalkınma sağlanabilir.”
Toplantıda konuşan IRENA Kıdemli Güç Dönüşümü Uzmanı Xavier Casals, iklim değişikliğini önlemek üzere güç sistemlerini dönüştürürken biyolojik çeşitliliği ve toplumu korumak, toplumsal sorumluluk, eşitlik ve adalet için global işbirliği gerektiğini söyledi. Casals, bunun için elektrik, güç, iktisat, toplum ve gezegeni kapsayan bütünlüklü bir yaklaşıma muhtaçlık duyulduğunun altını çizerken IRENA’nın global sosyoekonomik ayakizi tahlili tüm bu yaklaşımları birleştirerek bilgi altyapısına ve dönüşüm sürecine katkıda bulunmayı amaçladığını söyledi.
Söz alan TEPAV Program Yöneticisi İtimat Sak ise “Yeşil Mutabakat, COVID-19 sonrası iktisadi toparlanma programlarının odak noktasına dönüştü. Paris İklim Muahedesi amaçlarına yanlışsız ilerlerken, yeşil-dijital dönüşümün değerli bileşenlerinden biri de çok doğal olarak elektrik sistemi olacak. Hidrokarbonlara dayalı elektrik üretim altyapısında ne tıp değişikliklere gereksinim olduğu tartışılırken, olumlu tesirlerin yanında aksileri da dikkate almak ve adil bir geçiş sürecini tasarlamak son derece değerli. Aksi takdirde, konuşmaktan yapmaya geçemeyiz ve çağın içinde olmak için önümüze kadar gelen bu fırsatı da kaçırabiliriz” diye konuştu.
Raporda, Türkiye’de 2030 yılına kadar elektrik üretimide yenilenebilir gücün hissesinin yüzde 50’ye çıkarılmasının teknik ve ekonomik açıdan mümkün olduğu belirtildi.
DIŞ TİCARET İSTİKRARINA 10 MİLYAR DOLAR OLUMLU ETKİ
Mevcut siyasetlerin devamının Baz senaryo, SHURA’nın geliştirdiği hızlandırılmış dönüşümün ise Dönüşüm senaryosu olarak isimlendirildiği rapora nazaran, Dönüşüm senaryosu uygulandığında 2030 yılında Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’da (GSYİH) net müspet tesir görülecek. GSYİH gerçek olarak toplam yüzde 12,8 artacak. Bu düzey Baz senaryoya oranla yüzde 1’lik bir artışa karşılık geliyor.
Dönüşüm senaryosunda güç verimliliğinin artmasıyla 2030 yılında elektrik tüketimi Baz senaryoya kıyasla yüzde 10 azalırken, elektrik üretiminin yüzde 55’i, yüzde 30’u rüzgar ve güneş olmak üzere, yenilenebilir güç kaynaklarından sağlanıyor.
Dönüşüm senaryosu uygulandığı takdirde, yenilenebilir güç ve güç verimliliği Türkiye’nin dış ticaret istikrarı üzerinde önemli tesir gösterecek, artan sanayi ihracatı ve azalan ithalatla birlikte dış ticaret istikrarı üzerinde yıllık 10 milyar dolar müspet tesir sağlayacak.
İTHAL YAKITTA YILDA 1 MİLYAR DOLAR TASARRUF
Raporda, dış ticaret istikrarı konusuda şu sözlere yer verildi:
”Dönüşüm senaryosu, sadece net güç ithalatını azaltmakla kalmayıp, verimlilik artışları sayesinde, ihracata yönelik bölümlerin rekabet gücünü de artıracak. Baz senaryoda da dış ticaret açığı konusunda güzelleşmeler görülse de, Dönüşüm senaryosunun dört kat daha fazla tesir göstermesi bekleniyor.”
Enerji verimliliğinde ilerlemeler ve yenilenebilir gücün artan kullanımıyla, güç ithalatı maliyetinin azalacağı vurgulanan çalışmada, ayrıyeten 2030’a gelindiğinde yalnız ithal yakıt maliyetinde yıllık 1 milyar dolar tasarruf edilebileceğinin altı çiziliyor.
43 BİN YENİ İŞ FIRSATI
Rapora nazaran, Dönüşüm senaryosu ile elektrik üretiminde fosil yakıt kullanımının yol açtığı sıhhat ve etraf maliyetleri yıllık 2,5 milyar dolardan 1,1 milyar dolara inecek. Dönüşümle birlikte CO2 emisyonlarının azalması da 1,3 milyar dolar paha yaratacak. 2030 yılında baz senaryoda 5,1 milyar dolara ulaşacağı öngörülen CO2 emisyonları maliyetinin dönüşüm senaryosunda 3,8 milyarda kalacağı öngörülüyor.
Dönüşümün istihdama tesirine gelince: Yenilenebilir güç yatırımlarının 2030 yılına kadar hem Baz, hem Dönüşüm senayolarında 500 binden fazla yeni iş imkanı yaratması bekleniyor. Dönüşümle birlikte madencilik ve fosil yakıta dayalı güç üretimindeki istihdama negatif tesir kelam konusu olsa da toplam istihdam üzerinde net olumlu tesiri olacak ve Baz senaryoya kıyasla ek 43 bin yeni iş imkanı yaratması bekleniyor. Tüm kesimlerde 2018 yılına kıyasla hem baz senaryoda hem dönüşüm senaryosunda istihdam artışı olacak. Fakat, tarım, besin sürece ve dokuma üzere klasik ve emek ağır kesimlerdeki artışın dönüşüm senaryosunda baz senaryodakinden daha düşük olması bekleniyor. Dönüşümle birlikte en büyük artışın ise verimlilik artışlarının en fazla kendini gösterdiği otomotiv, makine, beyaz eşya, suram ve tamirat ile kimya kesimlerinde olması bekleniyor.
Raporda elektrik üretiminde fosil yakıtlardan yenilenebilir kaynaklara geçişe yönelik 2030 vizyonunu hayata geçirmek için şunlar öneriliyor:
- Karbon fiyatlama sistemi ve ticaret sistemi hayata geçirilmeli
- Piyasaya dayalı düzeneklerle birlikte gereken durumlarda yenilenebilir güç için teşviklerin sürdürülmesi
- Fosil yakıtlı elektrik santrallerine yönelik teşvikler gözden geçirilmeli ve verimli olmayanlar sonlandırılmalı
- Enerji verimliliğini sağlamak için uzun vadeli planlama ve piyasaya dayalı siyasetler uygulanmalı
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
