Olağanüstü toplanan İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde 30 Ekim zelzelesi sonrasında ağır ve orta hasarlı olarak tespit edilen yapılar ile 1998 yılındaki yönetmelik öncesi ruhsat alan yahut 6306 sayılı kanunla riskli kabul edilen yapıların dönüşümüne ait düzenleme oy birliğiyle geçti. Yeni düzenlemeye nazaran sarsıntıda konutları hasar gören yurttaşlar, yeni yapacakları konutlarda hak kaybı yaşamayacak.Meclis’te konuşan Lider Tunç Soyer, yeni düzenlemenin yalnızca hasarlı yapıları değil, emsal bir felaket yaşanırsa hasar alma ihtimali olan yapıları da ilgilendirdiğini söyleyerek “Tüm Türkiye’ye örnek olacak bir adım atmış oluyoruz. Bu, depremzedelerimiz için bir müjde. Geleceğimizle ilgili riskleri, tehditleri azaltmak için yola çıktık” dedi.İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer idaresinde fevkalâde toplanan İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde 30 Ekim 2020’de meydana gelen zelzelenin akabinde ağır ve orta hasarlı olarak tespit edilen ruhsatlı yapılar ile 1 Ocak 1998 tarihinde yürürlüğe giren “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik” öncesinde ruhsat alarak yapılan yapılar yahut 6306 sayılı kanun kapsamında riskli yapı olarak belirlenen ruhsatlı yapıları kapsayan düzenleme oy birliğiyle geçti. Düzenleme sayesinde tıpkı vakitte sarsıntıda meskenleri hasar gören yurttaşlar, yeni yapacakları konutlarda hak kaybı yaşamayacak. Düzenlemeyle İzmir’de planlı ve sağlıklı kentsel yerlerin oluştuğu bölgelerde risk kümesinde bulunan ruhsatlı yapıların ayrıntılı yer etütleri doğrultusunda sarsıntı yönetmeliğine uygun olarak dönüşümü amaçlanıyor.
Ortak akıl vurgusu
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer, “30 Ekim zelzelesi sonrasında, bundan sonra bu kentte emsal felaketlerle karşılaştığımızda tahribatların azaltılması ve can kaybı yaşanmaması için yapı stoğumuzla ilgili neler yapılabileceği, planlarımızda ne cins inisiyatiflerin ortaya konulması gerektiğine dair kapsamlı bir çalışma başlattık. Bu çalışma Meclis gündemine gelecek olgunluğa gerişti. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı ile müzakere edilerek, onların da onayı alınarak yol alındı. Bu hususun olgunlaşması için emek veren Meclis üyelerine, Bakanlık temsilcilerine ve bürokratlarımıza teşekkür ediyorum” dedi.
Başkan Soyer ortak akılla Türkiye’ye örnek olacak bir çalışmaya imza atıldığına dikkat çekerek “Bu çalışma sayesinde ortak aklın ne kadar değerlidir gördük. Tüm Türkiye’ye örnek olacak bir adım attık. Bu depremzedelerimiz için bir müjde. Süratli yol almayı sağlayacak bir tablo oluşturuyoruz. Geleceğimizle ilgili riskleri, tehditleri azaltan bir adım atmış oluyoruz” dedi.
“Can kaybı olmasın diye yola çıktık”
Yeni düzenlemeyle ilgili farklı seslerin çıkabileceğine dikkat çeken Soyer, “Birinci olarak bu düzenleme kaçak yapılara meşruiyet kazandırmak için yapılan bir çalışma değil. Ruhsatlandırılmış, planlı alanda yer alan binalarla ilgili verilen bir karar. Ne nüfus yoğunluğunu ne de yapılaşmayı arttırıyoruz. Mevcut durumu koruyarak zelzele nedeniyle kaybolan haklarını vatandaşa iade ediyoruz. Bu düzenleme yalnızca hasarlı yapılarla ilgili değil, misal bir felaket yaşanırsa hasar alma ihtimali olan yapıları da ilgilendiriyor. Biz bir daha bu türlü bir felaket yaşandığında can kaybı olmasın diye yola çıktık” diye konuştu.
“İlçe belediyelerine vazife düşüyor”
Başkan Soyer bu düzenlemeyle ilçe belediye liderlerine kıymetli vazife düştüğünü vurgulayarak şöyle dedi: “Mevcut durumu korunacak alan değimimiz alanlarla ilgili ilçe belediye liderlerinin çalışma yürütmesini istiyoruz. Bu alanlar hem hasarlı yapılar hem hasara uğrama ihtimali olan yapıları kapsıyor. Burada çok tiziz çalışarak süratli biçimde tespitlerin yapılması ve bunun Büyükşehir Meclis’ine gelmesi gerekiyor. Biz bu düzenlemeyle ilçe belediye liderlerimizin işlerini kolaylaştıracak bir çalışma yapmış oluyoruz.
”Orta hasarlı yapılar için Dünya Bankası formülü
30 Ekim zelzelesinin akabinde kentteki yapı stoğu envanterini çıkartmak için süratle çalışmaya başladıklarını hatırlatan Soyer, “İnşaat Mühendisleri Odası ile önümüzdeki hafta yapı envanteri çalışmasını başlatıyoruz. Bu da çok değerli bir dataya sahip olmamıza imkan verecek. İkinci olarak geçen hafta Cumhurbaşkanımız İzmir’e gelmişti. Ona da zelzele sonrası oluşan ziyanların telafisiyle ilgili Dünya Bankası ile müzakere sürecinde olduğumuzu arz ettim. 250 milyon dolarlık düşük faizli ve 30 yıl vadeli bir kaynak yaratmıştık. Vilayetler Bankası üzerinden aktarılacak kaynak. Bunu anlattım. Benim şahsi izlenimim Cumhurbaşkanı’nın buna olumlu baktığını istikametinde. Mevzuyu inceleteceğini söyledi. Bir an evvel olursa bu kaynağı Dünya Bankası’nın bir iki ay içinde aktarması mümkün. Bu kaynağın en değerli yanı, orta hasarlı yapılarla ilgili kentsel dönüşüm başlatacak olmamız. Hükümet ağır hasarlı yapılar için tahlil ortaya koyuyor lakin mevzuatımızda orta hasarlı binalarla ilgili boşluk var. Biz bu kaynağı bu tarafta kullanmak istiyoruz ve can suyu olsun istiyoruz” biçiminde konuştu.
“Kılıçdaroğlu 13 Mart’ta burada olacak”
Başkan Soyer, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin birinci olarak afet odaklı ikinci olarak da planlı bölgelerde kentsel dönüşüm çalışması yürüttüğünü belirterek kelamlarına şöyle son verdi: “Örnekköy’de 190 konutun temeli atılarak bin 10 konutun yıkımı başlayacak. Ege Mahallesi’nde de yıkımlar başlamıştı. Artık imalatlar başlayacak. Bin konut Ege Mahallesi’nde, toplamda 2 bin 200 konutla ilgili yol almaya başlıyoruz. CHP Genel Liderimiz Kemal Kılıçdaroğlu da 13 Mart’ta burada olacak ve başlıyoruz.”
“Beş ay mühletleri var”
İzmir Büyükşehir Genel Sekreter Yardımcısı Suphi Şahin ise yapılan düzenlemenin içeriğine ait bir sunum yaptı. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Küme Sözcüsü Nilay Kökkılınç ise komitelerin 5 ay üzere kısa bir müddette hazırlık yaptığını belirterek “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile müzakerelerle bu noktaya gelindi. Kentsel dönüşümün acele bir biçimde yapılacak olması çok kıymetli. İlçe belediyelerinin 5 ay üzere bir mühleti var. Sonrasında Büyükşehir’e onay için gelecek. Sonrasında dönüşüm gerçekleşmeye başlayacak” dedi.
“Başka kentlere de örnek olsun”
AK Partili Meclis Üyesi Hüsnü Boztepe, “Kentimiz için büyük değer arz eden bu çalışma için Bakanımız Murat Kurum ve Liderimiz Tunç Soyer mutabık kaldılar. Bu kent için siyasi parti ayrımı yapmadan kenetlendik” dedi. Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Küme Lider Vekili Selahattin Şahin ise tek gündemle İzmir için toplanıldığını belirterek “Başka kentlere de örnek olsun. Afetler durmuyor ancak önlem almamız gerekiyor. Güzel uğurlu olsun” dedi. GÜZEL Parti Küme Lider Vekili Kemal Sevinç de, “Bugün İzmir’imiz için çok kıymetli bir mevzu üzerinde oy birliğiyle karar aldık. Emeği geçen herkese teşekkür ediyorum” halinde konuştu. Bayraklı Belediye Lideri Serdar Sandal ise zelzele ve sonrasındaki süreç için ilçe belediye liderlerine ve İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Soyer’e teşekkür ederek “Bugün burada çok değerli bir karar aldık. Oy birliğinden ötürü Meclis’e şükranlarımı sunuyorum” dedi.
İmar planlarıyla ilgili revizyon çalışmaları sürüyor
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’in 30 Ekim’deki zelzelenin akabinde ruhsatlı yapıların dönüşümünü hem kolaylaştırmak hem de hızlandırmak için İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’ne sunduğu önergenin akabinde süratle çalışmalar başlatılmıştı. Yeni düzenleme için İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nin ilgili İhtisas Kurulları ile İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı, Yapı Denetim Dairesi Başkanlığı, Sarsıntı Risk İdaresi ve Kentsel Güzelleştirme Dairesi Başkanlığı ile bir arada ilçe belediyelerinin yanı sıra meslek odalarının da görüşleri alındı.
Büyükşehir, bilhassa kent merkezindeki kaçak yapılaşmaların ağır olduğu bölgelerde yol, otopark, yeşil alan, toplumsal kültürel alanlar üzere kamusal alanların artmasını, nitelikli kentsel ömür alanlarının oluşturulmasını öngören revizyon imar planları hazırlamaya ve mahalle ölçeğinde yerinde dönüşüm uygulamalarına da devam ediyor.Riskli ilçeler için özel kararBu kapsamdaki yapıların dönüşümüne ait süreçte, ilgili ilçe belediyelerince öncelikle yürürlükteki imar planlarında “Mevcut Plandaki Durumu Korunacak Alan” sonları tespit edilecek. Bu alanlarda kalan risk kümesindeki ruhsatlı yapıların yıkılıp tekrar yapılmasının talep edilmesi halinde yeni yapılacak yapılar için yürürlükteki imar planı kullanım kararlarına uyulması kaydıyla unsur ve asıllar (plan notları) çerçevesinde uygulama yapılabilecek. Kentteki başka ilçelere nazaran zelzele konusunda çok daha riskli bölgeler ortasında yer alan ve Genel Hayatı Tesirlilik Kararı verilmiş olan Bayraklı, Bornova, Karaburun, Seferihisar ilçelerinde “Mevcut Plandaki Durumu Korunacak Alan” hudutlarının belirlenmesi gerekmeyecek.
Mevcut ruhsatlı yapının taban alanı yeni bina için kullanılabilecek
Mevcut ruhsatlı yapının, taban alanlarında ve toplam yapı inşaat alanlarında yürürlükteki mevzuatlar nedeniyle yaşanan kayıplarının önüne geçilmesi için yapılan düzenlemede, yapı stoğu olarak risk kümesinde bulunan yerleşmelerin tespit edilerek bu bölgelerde yapı bazlı gerekli tedbirlerin alınması, mevcut yapıların yapılaşma haklarında, mevcut kitle ve gabarisinde rastgele bir kayıp olmadan tekrar yapılabilecek.İlçe belediyeleri ada içerisinde yer alan mevcut ruhsatlı yapıların bahçe aralıklarını dikkate alarak ada bazında kitle etüdü hazırlayacak. Bu doğrultuda mevcut ruhsatlı yapının taban alanında rastgele bir kayıp olmadan, parsel alanının yüzde 60’ına kadar yeni yapı için kullanabilecek. Ayrıyeten mesken sahipleri yürürlükteki mevzuata nazaran zarurî olan yangın merdivenleri, yangın güvenlik holleri ve asansörlerden ötürü taban alanlarında kayıp yaşamayacak.
Toplam inşaat alanında kayıp yaşanmayacak
Yurttaşların risk kümesindeki mevcut ruhsatlı yapısının yıkılıp tekrar yapılmasını talep etmesi halinde, mevcut ruhsatlı yapısının ruhsat eki mimari projesi üzerinden hesaplanan toplam yapı inşaat alanını rastgele bir kayıp yaşamadan kullanabilecek. Ek olarak, mevcut ruhsatlı binasında bulunmayan fakat yürürlükteki mevzuatlar doğrultusunda yapılması zarurî olan korunumlu ya da korunumsuz olağan merdiven dışındaki yangın merdiveni, korunumlu koridorun minimum ölçülerdeki alanı, yangın güvenlik holleri ve asansörler ile binanın bodrum katlarında bütün cepheleri büsbütün gömülü ve ortak alan niteliğindeki otopark, sığınak, su deposu ve güç odası alanlarının toplam yapı inşaat alanında kayıp yaşanmadan yapılması sağlanacak.
Ruhsatlı yapıların kat sayısı korunacak
Hazırlanan çalışmaya nazaran mevcut ruhsatlı yapının kat adedinin, yürürlükteki imar planında belirlenen kat adedinden fazla olması halinde, mevcut yapının kat sayısı korunacak.
Yeni yapılaşacak parseller ile komşu parsellerdeki kitleler ortasında yükseklik farkı oluşmaması için, bina gabarilerini belirlemeye ilçe belediyesi yetkili olacak.Yine birden fazla yapının yer aldığı parsellerde, yapılardan birinin ya da bir kısmının yıkılıp yine yapılmasının talep edilmesi halinde; parselde bulunan tüm mevcut ruhsatlı yapıların yapı ruhsatı ve eki mimari projeleri üzerinden taban alanları ve toplam yapı inşaat alanları hesaplanarak teminat altına alınması sağlanacak.Ada bütününde uygulamaların teşvik edilmesi ve yol, park, otopark üzere alanların muhtaçlığa nazaran arttırılması gayesiyle mevcut ruhsatlı yapıların toplam (yapı) inşaat alanı hesaplarından gelen haklarını birlikte kullanabilmeleri sağlanacak. Ayrıyeten bölgenin yer yapısı ile etraftaki mevcut teşekküller ve siluet dikkate alınarak kat yüksekliklerinin arttırılması tarafında ilçe belediyelerince imar planı değişikliği hazırlanması da sağlanacak.Kamuya ilişkin yapılar da, mevcut kitle ve gabarisinde rastgele bir kayıp olmadan yıkılıp tekrar yapılabilecek.
Düzenlemeden kimler faydalanamaz?
Tarım alanları, doğal karakteri korunacak alanlar üzere hassas bölgeler, düzenleme kapsamı dışında tutuldu. Buna nazaran; yapı yasaklı alan, heyelan alanı, taşkına maruz alan, kıyı alanı, ziraî nitelikli alan, orman alanı, sit ve başka müdafaa alanları (Koruma Gayeli İmar Planı bulunan alanlar hariç), hassas alanlar, doğal karakteri korunacak alanlar, dünya mirası alanları, 5366 sayılı Kanun gereği Bakanlar Şurası kararıyla ilan edilen yenileme alanları, Rezerv Yapı Alanları ve öteki özel kanunlar ile belirlenen alanlarda kalan taşınmazlar faydalanamayacak. Ayrıyeten yapı kayıt evrakına mevzu edilen alanlar da bu kapsamda değerlendirilmeyecek ve kazanılmış hak oluşturmayacak.
Denetimler tutanak altına alınacak
Yapılan düzenlemeye nazaran; bu prensip ve asıllar kapsamında yıkılıp yine yapılacak yapıların bulunduğu parsellerde; Türkiye Zelzele Tehlike Haritası ve haritada tarifli zelzele bilgileri ile ilgili mevzuatta belirtilen temellere uygun olarak binayı tesiri altına alabilecek sarsıntı ve başka afet tehlikelerinin yaratabileceği hasarları engelleyecek tedbirler ile temel ve tasarım parametrelerini içerecek taban ve temel etüdü raporunun hazırlanması ve rapora uyulması mecburî olacak. Bu alanlarda hazırlanacak yer ve temel etüt raporları ile tekrar sondaj üzere arazi araştırmalarının yanı sıra muhtaçlık duyulan yer güzelleştirmesi proje uygulamaları için ilgili belediye yerinde kontrol yapacak. Kontrollerin tutanak altına alınması da mecburî olacak. Kontrol yapıldığına dair tutanak düzenlenmeden, ruhsat verilmeyecek.
5 yıl boyunca yürürlükte kalacak
Düzenleme İzmir Büyükşehir Belediyesi Fevkalâde Meclis toplantısında görüşülüp karara bağlanacak. Bu doğrultuda belirlenen unsur ve temellerin uygulanmasına yönelik ilçe belediyelerince alınacak meclis kararları İzmir Büyükşehir Belediyesine iletilecek. Onama süreçlerinin tamamlanmasının akabinde ilgili ilçe belediyelerinde askıya çıkarılacak. Askı mühletince itiraz olmaması halinde yürürlüğe girecek plan notları, risk kümesindeki yapıların dönüşümünü hızlandırmak maksadıyla 5 yıl boyunca yürürlükte kalacak.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
