Gazetecilik mesleğinin olmazsa olmazının “gazetecilik etiği” olduğunu belirten uzmanlar, gazetecilik etiğini, “gazetecilerin haberlerini yaparken, yazılarını yazarken yahut haber ve yazılarını paylaşırken uymak zorunda oldukları, üniversal seviyede geçerli olan mesleksel kurallar ve prensipler bütünü” olarak tanımlıyor. Bu unsur ve kuralların gazetecilere yol gösterdiğini, yanlış pratiklerden kaçınmaları için onları uyardığını kaydeden uzmanlar, “İyi gazetecileri makus gazetecilerden ayıran en değerli ölçüt, etik unsurlara uyup uymamalarıdır.” diyor. Uzmanlar, gazetecilerin haber kaynağı olabilecek bireylerle gazeteci kimlikleri dışında bir ilgi geliştirmelerinin önemli problemlere yol açtığına da dikkat çekiyor.
Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Prof. Dr. Süleyman İrvan, gazetecilik etiğine ait değerlendirmelerde bulundu.
Etik gazetecilik, âlâ gazeteciliktir
Gazetecilik etiğinin, gazetecilik mesleğinin olmazsa olmazı olduğunu kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, şunları söyledi:
“Bir tanımlama yapmak gerekirse, gazetecilik etiğini, gazetecilerin haberlerini yaparken, yazılarını yazarken yahut haber ve yazılarını paylaşırken uymak zorunda oldukları, kozmik seviyede geçerli olan mesleksel kurallar ve prensipler bütünü halinde tanımlayabiliriz. Bu unsur ve kurallar gazetecilere yol gösterir, yanlış pratiklerden kaçınmaları için onları uyarır. Âlâ gazetecileri berbat gazetecilerden ayıran en değerli ölçüt, etik unsurlara uyup uymamalarıdır.”
Gazeteciliğin en değerli misyonu gerçeği aramak ve aktarmaktır
Gazetecilik etik unsurlarını içeren mesleksel evraklara, bildirgelere bakıldığında, etik prensiplerin içeriğinde iki temel hedefin göze çarptığına dikkat çeken Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Bunlardan birincisi, gazeteciliğin misyonunu hatırlatan açıklamalardır. Buna nazaran, gazeteciliğin en değerli misyonu gerçeği aramak ve aktarmaktır. Gazeteciliğin doğruyu söyleme mesleği olarak tanımlanmasının temel nedeni bu misyondur. Etik unsurların ikinci hedefi ise gazetecilik mesleğinin saygınlığını ve güvenilirliğini garanti altına almaya çalışmaktır. Etik dokümanlarda gazetecilerin haber kaynaklarıyla alakalarının nasıl olması, haber konusu bireylere nasıl yer verilmesi ve haber için bilgi, evrak toplarken hangi yolları kullanması gerektiği üzere hayli detaylı meslek prensipleri kelam bahsidir.” diye konuştu.
Gazetecilik temas ve aralık mesleğidir
Gazeteciliğin aralık mesleği olduğunu kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, şunları söyledi:
“Son vakitlerde yaşanan tartışmalı pratikler de göstermektedir ki gazetecilerin haber kaynağı olabilecek şahıslarla gazeteci kimlikleri dışında bir münasebet geliştirmeleri önemli meselelere yol açmaktadır. Gazeteci toplum ismine hareket eden, kamu faydası çerçevesinde toplumun bilmesi gerekenleri haberleştirip aktaran kişidir. Şayet haber kaynağı ile dostça bir bağ geliştirirse yahut mesleğin saygınlığına gölge düşürebilecek bir davranış içine girerse, gazeteci arayı unutuyor demektir. Olması gereken uzaklık yalnızca gazeteciyi korumakla kalmaz, toplumun sağlıklı biçimde bilgilendirilmesini de garanti altına alır.”
Mağduru korumak gazetecinin görevidir
“Gazetecilik etik prensipleri, mağdurun medya eliyle ziyan görmemesini öğütler” diyen Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Örneğin, bilhassa bayana şiddet, taciz, tecavüz üzere olumsuz haberlerde mağdurun korunması, gelecekteki hayatını olumsuz etkileyecek bilgilerin haberde gizlenmesi gerekir. Bilhassa günümüz internet haberciliğinde bu çeşitten detaylı bilgi içeren haberlerin mağduriyeti kalıcı hale getirdiği unutulmamalıdır.” ikazında bulundu.
Gazetecilik etiği internet mecralarındaki gazetecilik için de geçerlidir
Türkiye’de internet medyası ile ilgili şimdi bir yasal düzenleme yapılmadığı için internet mecralarında gazetecilik yapanların güya etik prensiplerden muaflarmış üzere, unsurlar onlar için geçerli değilmiş üzere davrandıklarını kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, şöyle konuştu:
“Sık sık, özel hayatı ihlal eden, kişilik haklarını yok sayan, savdan öteye gitmeyen dedikodulara dayanan, mağdurları isim ve fotoğraflarıyla yayımlamaktan kaçınmayan haberlerin yayımlandığına şahit oluyoruz. Bu bağlamda internet medyası yasasının bir an evvel yapılması bu cinsten etik problemlere müdahale edebilmek için de bir taban oluşturacaktır. Tanımadığınız bir meslek kümesini etik davranmamakla suçlayamazsınız.”
Gazeteciler toplumsal medyada da gazetecidir
Günümüzde süratle yaygınlaşan toplumsal medya platformlarının, gazeteciliği de büyük ölçüde etkilediğine dikkat çeken Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Toplumun büyük bir bölümü ve bilhassa de Z nesli olarak isimlendirilen gençlerin neredeyse tamamı, haberleri toplumsal medya platformlarından takip etmektedir. Haliyle gazeteciler için toplumsal medyada görünür olmak kaçınılmaz hale gelmiştir. Lakin, toplumsal medya gazeteciler için diledikleri üzere hareket edebilecekleri, istediklerini yazabilecekleri, yapabilecekleri bir mecra değildir. Gazeteci sorumluluğu toplumsal medyada da devam etmektedir. Bu bağlamda, toplumsal medyada da etik unsurlara uygun davranmaları beklenir.” diye konuştu.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
