Gazi Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Odyoloji Kısmı Lisan ve Konuşma Terapisi Kısım Lideri Prof. Dr. Bülent Gündüz’e nazaran çocuklardaki işitme kaybı yalnızca konuşma gelişiminde değil, bilişsel, motor, psikososyal gelişim alanlarında da aksiliklere yol açıyor.
Gazi Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Odyoloji Kısmı Lisan ve Konuşma Terapisi Kısım Lideri Prof. Dr. Bülent Gündüz’e nazaran Türkiye’de risksiz doğan her 1000 çocuktan 2’si ya da 3’ü işitme kayıplı olarak dünyaya geliyor. İşitme kaybı tedavi edilmezse, çocukların konuşma gelişimini olumsuz etkilediği üzere bilişsel, motor, psikososyal gelişim alanlarını da olumsuz etkiliyor.
“İşitme kayıplarının yüzde 50’den fazlası genetik”
İşitme kayıpların yüzde 50’den fazlasının genetik (kalıtsal) faktörlere bağlı olduğuna dikkat çeken Gündüz, Türkiye’de akraba evliliklerinin ağır olarak görülmesinden ötürü genetik işitme kayıpları ile sık karşılaşıldığına vurgu yaptı. Gündüz, “Genetik olmayan işitme kaybının en yaygın nedenleri ise kızamıkçık yahut herpes simpleks virüsü üzere enfeksiyonlar, erken doğum, düşük doğum yükü, gebeyken ilaç ve alkol kullanımı, sarılık ve Rh faktörü sorunları, gebelikte görülen diyabet, hamilelikte görülen yüksek tansiyon (preeklampsi) ve anoksidir” dedi.
“Doğumdan sonraki birinci 3 ay içinde teşhis ve erken müdahale gerekiyor”
Çocuk ve yetişkinler özelinde işitme kaybı olaylarında, bilhassa yenidoğan taramasından geçememiş ve ayırıcı teşhis testleri ile takibe alınan kümenin dikkat cazibeli çoğunlukta olduğunu tabir eden Gündüz, “Pediatrik kümede bilhassa lisan gelişimi açısından ‘hassas ya da kritik dönem’ olarak nitelendirilen hayatın birinci birkaç yılında işitsel ihtardan mahrum kalan konjenital (doğuştan) işitme kaybı olan çocuklarda konuşma ve lisan gelişimi etkileniyor. Bu türlü durumlarda işitme kaybının doğumdan sonraki birinci 3 ay içerisinde tanılanması ve odyolojik erken müdahalenin yapılması gerekiyor. Ayrıyeten çocukluk periyodunda antibiyotik kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan işitme kaybı sık karşılaşılan diğer bir işitme kayıplı çocuk kümesini oluşturuyor. Yetişkin kümede ise yaşlanmaya bağlı işitme kayıpları ve ani işitme kayıpları en çok görülen işitme kaybı türleridir” diye belirtti.
“Rehabilitasyon da tedavi kadar önemli”
Koklear implant uygulamalarında ya da işitme aygıtı uygulamalarında yapılan müdahale öncesi hasta ve yakınlarını tüm taraflarıyla bilgilendirmenin ve rehabilite etmenin de en az tedavi kadar değerli olduğuna değinen Gündüz, bu süreçte ailelere de misyon düştüğünü belirtiyor. Gündüz, “İşitsel rehabilitasyonun çocuğun yalnızca kurumlarda aldığı sonlu vakitteki etkinliklerle değil aile eğitimleri ile günlük ömrüne ve rutinlerine yansıtılarak gün uzunluğu uygulanması sürecin çok daha süratli ve ülkü ilerlemesini sağlıyor. Örnek bir hadiseden bahsetmem gerekirse; 36 haftalık olarak 2017 yılında dünyaya gelen bebeğimiz T.S. yenidoğan işitme taramasından bir kulağı geçti bir kulağı geçemedi notuyla kıymetlendirilmek üzere yönlendirildi. Hastanede aileye sıvı birikmesi nedeniyle bir kulağın geçemeyeceği tabir edilmiş. Annesi okul öncesi öğretmeni olması nedeniyle T.S.’yi yakın takip etmesine karşın etraftaki insanların yanlış yönlendirmeleriyle çocuğu 3 aylık olana kadar sorun olmadığını düşünmüş. Lakin kendi teknikleri ile de daima test etmeye başladığında reaksiyon vermediğini görmüş. Bize geldiler. Kıymetlendirmemiz sonrası çok ileri derecede işitme kaybı olduğunu düşündüğümüz bebeğimize 5 aylık iken işitme aygıtı taktık. İşitme aygıtı ile takipler sonucunda koklear implant adayı olduğunu düşündüğümüzü aileye anlattık. Annenin ve babanın takviyesine ek olarak 9 aylıkken özel eğitime gitmeye başladı hastamız. 11 aylıkken babıldama dediğimiz sesleri, ilerleyen evrede ise anlaşılır olmayan sözleri çıkartmaya başladı. Fakat bu lisan gelişimi kâfi olmayacaktı. 1 yaş civarı koklear implant ameliyatı düşünürken birden teğe ameliyatların durması ile fakat 2 yaşında her iki kulaktan birebir anda ameliyat olabildi. Başlangıçta seslere hiç reaksiyon vermiyordu. 2 ya da 3 hafta içerisinde ise duymaya başladı. Çocuğumuzun 3 yaşında TEDİL testinde lisan gelisimi 5 yaş olarak belirlendi” diye belirtti.
“İşitme aygıtı kâfi olmadığında koklear implant öneriyoruz”
Gündüz, “İşitme aygıtından kâfi yarar göremeyen ileri ve çok ileri derecede işitme kaybı olan hastalar için koklear implantasyonu öneriyoruz. Koklear implantasyon için iç kulak yapılarının elektrot yerleştirmeye uygun ve işitme sonunun çalışır durumda olması gerekiyor. İç kulak ve/veya işitme sonu anomalileri olup bundan ötürü koklear implant için uygun olmayan şahısların irtibat hünerleri ise işitsel beyin sapı implantları ile geliştirilmeye çalışılıyor” diye tabir etti.
“Menenjit kaynaklı işitme kayıpları da SGK kapsamında”
İleri ve çok ileri derecede işitme kaybı tespit edildiğinde bebeklerde 1 yaşını, çocuklarda da 4 yaşını doldurana kadar, koklear implantın SGK tarafından iki kulakta da karşılandığına vurgu yapan Gündüz, “4 yaşından sonra her iki kulakta da oluşacak ileri ve çok ileri derece sensörinöral işitme kaybı yaşayanlarda ise tek kulağın implantlanması SGK kapsamında” dedi. Gündüz kelamlarına şöyle devam etti: “Menenjit sonrası oluşan işitme kayıplarında da koklear implantasyon kriterlerine uygun olması kaidesiyle, 3 aylık mühlet ile binaural işitme aygıtı kullanımından yarar görmeme kuralı aranmaksızın, sıhhat heyeti raporu ile belgelendirilmesi hâlinde kurumca bedeli karşılanıyor.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
