Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun bebek anne karnındayken ortaya çıkabileceği üzere kalıtsal olarak da gelişebileceğini belirten VM Medical Park Ankara Hastanesi’nden Psikolog Irmak Kadooğlu, “Dikkatini sürdürmekte, karşısındakini dinlemekte zorluk çeken ve sık yanılgı yapan bu çocukların eğitim hayatlarının etkilenmemesi için desteklenmeleri ve kendilerine inançlarının artırılması gerekir” dedi.
Çocuğunuzun daima dikkati mi dağılıyor? Çok hareketli ve sabırsız mı? Derslerde öğretmenleri daima ayağa kalkmasından, kelamın sonunu bekleyememesinden ya da dikkatli dinlememesinden mi yakınıyor? Tüm bu sorulardaki belirtiler, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu işareti olabilir.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) şimdi bebek anne karnındayken ortaya çıkabileceği üzere ebeveynlerin yoluyla kalıtsal olarak da gelişim gösterebileceğini söz eden VM Medical Park Ankara Hastanesi’nden Psikolog Irmak Kadooğlu, “Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun hudut sistemi ve beyin gelişimi üzerinde tesiri vardır. Bu yüzden nörogelişimsel ve nörodavranışal bir bozukluktur. DEHB’nin 3 belirtisi vardır. Birincisi dikkat eksikliği, ikincisi hiperaktivite yahut çok hareketlilik, üçüncüsü ise dürtüselliktir. DEHB teşhisini bu 3 belirtiden birini ya da bir kaçını süreğen bir biçimde gösterdiği durumlarda tanımlayabiliriz” dedi.
SIK YARALANMA YAŞAYABİLİRLER
Psk. Irmak Kadooğlu, DEHB sorunu yaşayan çocukların birçok ortamda sorun yaşamaları ya da zorlanmaları muhtemel bir durum olduğu için bütün ortamlarda desteklenmeli ve tedavisine yardımcı olunacak formda davranılması gerektiğini belirtti.
Ailelere büyük vazifeler düştüğünü belirten Psk. Irmak Kadooğlu, şunları söyledi:
“DEHB tanısı aldıktan sonra birinci adım psikoeğitimdir. Burada hastalık hakkında ailenin bilinçlendirilmesi, nasıl bir tedavi izleneceği ve tedavi olunmadığı durumlarda ne üzere meselelerle karşılaşılacağı hakkında bilgi verilir. Çocuğun tedavisi için öncelikli olarak ailenin epey ihtimamlı ve dikkatli olması gerekmektedir. DEHB’li çocuklar daha hareketli ve daha dürtüsel olacakları için sık yaralanmaları, ani hareketleri olabilir. İşte bu noktada çocuğun takibi siz ebeveynler için daha da zorlaşır. ‘Bu çocuk yerinde durmuyor, peşinde koşturmaktan iki dakika oturamıyorum, daima bir yerlerden düşüp orasını burasını yaralıyor. Ben de çok yoruldum’ dediğinizi duyar üzereyim DEHB’li bir çocuğa sahipseniz yorulmanız çok olağan fakat unutmayın çok özel bir çocuğa sahipsiniz. Yanlışsız bilgi ve gerçek yetiştirme hali ile kendinizi de çocuğunuzu da rahatlatmanız mümkündür.”
HEM İLAÇ HEM DE DAVRANIŞ İDARESİ BİRLİKTE KULLANILMALI
DEHB tedavisinde ilaç tedavisi ve davranış idaresinin birlikte kullanılması gerektiğini belirten Psk. Irmak Kadooğlu, “Aileler genelde davranışı geliştirmek için pekiştireçler, mükafatlar ve cezaları kullanmaktadır. Bu durumda da sıklıkla kullanmamız gereken teknikler bunlardır. Çocuğun, hiperaktivite ve dürtüsellik bozukluğunun düzeltilmesi hedefiyle yapacağı bütün olumlu davranışlar ödüllendirilmelidir. Böylelikle olumsuz davranışların azalması, olumlu istendik davranışların artması sağlanabilir” diye konuştu.
EĞİTİMDE BAŞARILI OLMALARI İÇİN DESTEKLENMELİLER
Dikkat bozukluğundan ötürü odaklanmakta, dikkatini sürdürmekte, karşısındakini dinlemekte zorluk çeken ve sık kusur yapan çocukların eğitim hayatlarının da bu durumdan ziyadesiyle etkilendiğini işaret eden Psk. Irmak Kadooğlu, bu yüzden eğitimsel olarak desteklenmeleri ve kendilerine itimatlarının artırılması gerektiğini söyledi. Bunun yolunun da başarılı oldukları mevzulara öncelik verilmesinden geçtiğine dikkat çeken Psk. Irmak Kadooğlu, böylelikle çocuğun güdülenerek eğitimine devam edeceğini ve kolaydan zora hakikat bir yol izlenebileceğini söz etti.
ÇOCUĞUNUZUN DEHB’Lİ OLUP OLMADIĞINI BU TESTLE ANLAYIN
Psk. Irmak Kadooğlu,aşağıdaki sorulara verilecek karşılıklarla, çocukta DEHB sorunu olup olmadığını anlamanın mümkün olduğunu söyledi.
- Çocuğunuz çok çalışıyor lakin derslerde başarısı düşük mü?
- Çocuğunuz uzun bir müddet sabit bir yerde oturamıyor, çabuk sıkılıyor ve daima hareket halinde, elleri ayakları durmuyor mu?
- ‘Çocuğum çok sabırsız, hiç bekleyemiyor. Ne bir sırayı, ne bir cümlenin sonunu’ mu diyorsunuz?
- Çocuğunuz karşısındakini dinleyemiyor, daima kelamını mü kesiyor?
- Çocuğunuz çok göz teması kurmuyor ve ayrıntıları daima gözden mi kaçırıyor?
- Çocuğunuz daima özel eşyalarını ve emanetleri kaybediyor mu?
Eğer bunlardan en az 3 tanesi sizin için ‘evet’ ise çocuğunuz DEHB olabilir. Bu yüzden, bir uzmana müracaatınızda yarar var.
UZAKTAN EĞİTİM AİLELERİ UZAKLAŞTIRDI
Pandemi devri ile birlikte başlayan uzaktan eğitim konutların kâbusu haline geldiğini de dikkat çeken Psk. Irmak Kadooğlu, “Annelerin çocuklarını uzaklaştırmak istedikleri her şey daha da yakınlaştı, yaklaşmalarını istedikleri şeyler ise daha da uzaklaştı. Örneğin; ders dinlemek. Çocukları okula gönderdiklerinde nefes alabilen ebeveynler artık okulun da meskene gelmesiyle daha da bunaldılar” sözlerini kullandı.
Ailelerin bu durum karşısında çocukların açısından da bakması gerektiğinin altını çizen Psk. Irmak Kadooğlu, “Okula gidince eğitimin yanı sıra toplumsallaşan, güçlerini atabilen ve daha disipline olabilen çocuklar artık bunların hepsini tek bir ortamda, konutta yaşamak zorunda kaldılar. En hareketli periyotları olan çocukların, aslında zorlandıkları ders dinleme, artık mesken ortamında daha da zorlaştı” diye konuştu.
DERSİ DİNLEDİĞİ ORTAM DİKKAT DAĞITICI OLMAMALI
Dikkatlerini toplamakta, odaklanmakta zorlanan çocuklarının bu süreci daha sağlıklı atlatabilmeleri için ailelere çok büyük vazife düştüğünü belirten Psk. Irmak Kadooğlu, tekliflerini şöyle sıraladı:
“Öncelikle bu süreçte çocukların okul ciddiyetinden uzaklaşmaları, ders başarılarında düşmelerin olması, teknolojik aletlere karşı gelişen (bilgisayar, telefon, tablet gibi) bağımlılığın artması, günlük ömürlerinde vakit idaresi ve tertip hünerlerinde düşmelerin olması çok olasıdır. Öncelikle uzaktan eğitim gören bir çocuğun dersi dinlediği ortam, dikkatinin dağılmasını engelleyecek halde düzenlenmiş olmalıdır. Etrafında dikkatinin dağılmasına sebebiyet verebilecek eşya ve gereçlerden olabildiğince uzak durulması, odağının dağılmasını bir nebze de olsa engelleyecektir. Sonrasında derse başlamadan evvel kişinin, birebir okula gittiğindeki üzere disiplin içerisinde derse katılması, öğrenci rolüne tekrar girebilmesi açısından kıymetlidir. Günlük rutine devam edilmeli. Sabah tekrar erken kalmalı ve kahvaltısını eski rutinindeki üzere yapmalı. Uzaktan eğitim yataktayken dinlenmez! Masalarında yemek, meyve, abur cubur varken ve bir yandan onları yerken ders dinleyemezler. Bunların hepsi çocuğun dersten kopmasına, dikkatinin dağılmasına ve uzaklaşmasına yol açmaktadır. Çocuk tıpkı okuldaki üzere sırasında nasıl yalnızca su varken ders dinliyorsa, konutta de masasında yalnızca su varken dersi dinlemelidir.”
OTURMA NİZAMINA DİKKAT EDİLMELİ
Derse başlamadan evvel dikkat edilmesi gereken bir başka bahsin ise oturma nizamı, uygun aydınlatma ve gürültü için yapılacak değişikler olduğunu söyleyen Psk. Irmak Kadooğlu, “Çocuk pencere kenarında oturulmamalı, dikkat dağıtacak görüş açısından uzaklaşılmalıdır. Seslerin rahatsız etme mümkünlüğü için de kulaklık kullanılabilir ve bu formda çocuğun eğitimi daha verimli hale getirilir. Son olarak ders ortalarında çocukla sohbet edilmeli, ortam havalandırılmalı ve muhtaçlıklar giderilmelidir. Teneffüslerde televizyon izlenmemeli” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
