Yaklaşık 9 milyon engelli bireyin yaşadığı Türkiye’de ‘engelli istihdamı’ denilince akla daha çok mavi yakalı çalışanlar geliyor. Meğer bilhassa son periyotta yeni jenerasyon ortasında kendini yetiştirmiş, donanımlı, nitelikli ve beyaz yakalı çalışan olmaya uygun çok sayıda engelli çalışan adayı var. Manisiz İstihdam – ThisAbility Projesi, engellilerin yalnızca mavi yakalı çalışan olarak görülmelerine dair önyargıyı kırmaya hazırlanıyor. Dünyanın önde gelen işe alım şirketlerinden biri olan Gi Group şemsiyesi altındaki Manisiz İstihdam – ThisAbility markası, dünya genelinde birinci sefer Türkiye’de uygulamaya konuldu.
Engelliler Haftası, Birleşmiş Milletler’e üye 156 ülkede 10-16 Mayıs tarihleri ortasında, engelli bireyleri daha uygun anlamak, sıkıntılarına dikkat çekmek ve bu bahiste farkındalık yaratmak üzere belirlenmiş özel bir hafta. Dünya genelinde 1 milyar engelli bulunuyor. Ulusal Engelli Bilgi Tabanı’na nazaran; Türkiye’deki engelli birey sayısı 8 milyon 559 bin 222. Resmi olmayan sayılara nazaran bu sayının 9 milyonun üstünde olduğu kestirim ediliyor. Engelli bireylerin yüzde 36’sı 22-49 yaş ortasında yer alırken, istihdam edilen 90 bin 131 engelli bireyin 12 bin 223’ü kamu, 77 bin 908’i özel kesimde çalışıyor. Toplumun yüzde 13’ünü oluşturan engelli bireylerin yalnızca 90 bin 131’nin istihdam edilmiş pozisyonda olması, işgücüne iştirak oranları ve istihdam oranlarının çok düşük düzeylerde olduğunu gösteriyor.
Engelsiz İstihdamının Önü Açılmalı!..
İstihdam engelli bireylerin önündeki kıymetli mahzurlardan biri. Buna bir de mavi yakalı, beyaz yakalı ayrımcılığı eklenmiş durumda. Dünya genelinde birinci sefer Türkiye’de uygulanmaya başlanan ThisAbility Koçluk Sistemi ile engellilerin beyaz yakalı olmalarının önündeki mahzurların kaldırılması hedefleniyor. ThisAbilitiy Koçluk Sistemi, Gi Group Türkiye tarafından geliştirildi ve şirketin küresel merkezi tarafından beğenilerek uygulamaya konuldu.
Engelli bireyler tüm iş ilanlarına müracaat yapabilmeli!..
Sistemdeki engelli istihdamındaki yerleştirme aksaklıklarını ve eksikliklerini tespit ettikleri için, bu farkındalığa adım attıklarını tabir eden Gi Group Manisiz İstihdam Projesinden Sorumlu İşe Alım Uzmanı Evrim İçer “Hedefimiz, her nesilden engelli istihdamını, daha çok iş hayatına kazandırmak ve engellilerin yalnızca mavi yakalı çalışan olarak görülmelerine dair önyargıyı kırmak. Patronlar yasal zorunluluğunu yerine getirmek üzere, engellilerin istihdamında genel olarak engellilik derecesi az olanları ve aşikâr özür kümelerini tercih etme yoluna gidiyorlar. Bu durum engellilik derecesi yüksek olanların istihdam edilmelerinde daha da zahmetler oluşturuyor. Engelli bireyler sadece engelli çalıştırma yükümlülüğü altında açılan iş konumlarına yönlendiriliyorlar. Öncelikle, engelli bireylerin tüm iş konumlarına da kabul edilebilmeleri gerekiyor. Bu ayrımcılığın giderilebilmesi için açılan bütün iş ilanlarına, engellilerin de müracaat yapabilmelerinin önü açılmalıdır.” dedi.
Engelsiz İstihdam – ThisAbility ile, şirket ve aday ortasına mani girmesini en baştan önlüyor…
Engelliler Haftası nedeniyle, engellilerin toplumla bütünleşmesine katkı sağlayacak istihdam problemine dikkat çekmek istediklerini tabir eden Evrim İçer, şöyle devam etti: “ThisAbility Koçluk Sistemi kapsamında engelli çalışan adaylarımızın işe alımları öncesinde ayrıntılı bir raporlama çalışması yapıyoruz. Aday havuzumuzdan alım yapacak şirkete uygun mani kategorilerini belirliyor, uygun adaylarımızla ön mülakat yaparak çalışmaya aday olacağı şirketi, şirketin ergonomik durumunu, durumun mani durumuna uygunluğunu birlikte tartışıyoruz. Pürüz durumlarına nazaran şirket içerisinde rahat çalışma ortamının olup olmaması ya da sağlanıp sağlanamaması da dahil tüm durumları adayla karşılıklı istişare edip, hakikat ve sağlıklı bir yola çıkmaya çalışıyoruz. Şirketlere sunduğumuz raporumuzda, adayın tüm sıhhat öykülerini detaylı olarak anlatıyoruz. Bundaki hedefimiz, şirket ile adayımızın ortasına mahzurunun girmemesi. Şirket ile görüşmeye girmeden evvel, mülakat denemesi yaparak adayımızı görüşmeye hazırlıyoruz, hatta kıyafet seçimine kadar dayanak veriyoruz. Adayımız her vakit bizim gönül dostumuz. Bu nedenle işe yerleştiği takdirde, çalıştığı yerle ilgili aidiyetlik duygusu gelişene kadar da takviyemizi sürdürüyoruz. ThisAbility grubu olarak, bir nevi mentörlük vazifesi yapıyoruz.”.
Pandemi periyodunda banka, davet merkezi üzere şirketler engelli istihdamını arttırdı…
Engellilerin istihdamını zorlaştıran bir başka sorun, temel ve mesleksel eğitim imkanlarının kâfi olmaması ve mevcut imkanlardan yeteri kadar yararlanamamaları. Bilhassa pandemi süreci, özel eğitim alan bu kümenin eğitimlerinin sekteye uğramasına sebep oldu. Eğitim hayatı yarım kalan engellilerin iş bulmaları daha da zorlaşmıştı. Bir yandan da dijitalleşme ile birlikte, bilhassa konuttan çalışma sistemine geçilmesi ile birlikte engelli istihdamının öteki bir kapısı aralandı. Banka, davet merkezi üzere şirketler meskenden çalışma sistemine uygun engelli istihdamını değerlendirmeye başladı. Bu durum şimdilik sevindirici olsa da, daha sonraki devirlerde bu yaklaşımın kalıcı olması ve engellilere konuttan çalışmalarının dayatılması istikametinde bir tehlike de içeriyor.
Engelli istihdamındaki problemler, acil tahlil bekliyor…
4857 sayılı İş Kanunu’nun 30.maddesinde yer verilen düzenlemeye nazaran; patronlar, 50 yahut daha fazla emekçi çalıştırdıkları özel kesim işyerlerinde yüzde 3 engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde 4 engelli ve yüzde 2 eski hükümlü yahut terörle çabada yaralananları meslek, vücut ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlü tutulmuşlardır. Bu oranların 2008 yılı öncesinde olduğu üzere tekrar kamu ve özel işyeri ayrımı yapılmaksızın patronlara yüzde 6 oranında engelli, eski hükümlü ve terör mağduru istihdam etme zaruriliği getirmesi ve engelli istihdamının bu oranının yarısından az olamayacağı formunda düzenlenmesi büyük değer taşıyor. Yoksa şirketler kotaları dolduğunda engelli istihdamını da durduruyorlar.
Engellilerin kuruluş içindeki verimliliklerinin sağlanması yahut artırılmasında, engelli ergonomisine uygun olarak dizayn edilmiş işyeri ortamı eksik. Bu yüzden tercih edilen engelli kategorisi de şirketler tarafından epeyce hudutlu kalıyor.
İşverenler yasal zorunluluğunu yerine getirmek üzere, engellilerin istihdamında genel olarak engellilik derecesi az olanları ve aşikâr özür kümelerini tercih etme yoluna gidiyorlar.
Engelli bireyler sırf engelli çalıştırma yükümlülüğü altında açılan iş konumlarına yönlendiriliyorlar. Engelli bireylerin tüm iş durumlarına da kabul edilebilmeleri gerekiyor. Bu ayrımcılığın giderilebilmesi için açılan bütün iş ilanlarına, engellilerin de müracaat yapabilmelerine imkan sağlanmalı.
Çalışma ortamında engelli bireylerle birlikte çalışma konusundaki bilgi ve marifet eksikliği, dışlayıcı kültürü de birlikte getiriyor. Bunun sonucu olarak çalışma ortamındaki davranışlarda, performans değerlendirmesi ve terfi üzere süreçlerde de ayrımcılık yaşanıyor
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
