Yüzyılın salgın hastalığı Covid 19 pandemisi son yıllarda gerek dünyada gerekse ülkemizde giderek yaygınlaşan MS Küçükköy escort bayan hastalarını da olumsuz etkiliyor Acıbadem Maslak Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof Dr Ayşe Sağduyu Kocaman hala dünyada yaklaşık 3 milyon ülkemizde ise 50 bin MS hastası olduğunu belirterek MS Multipl Skleroz Escort Mecidiyeköy genetik yatkınlık tabanında çevresel faktörlerin tesiriyle ortaya çıkan tesirini merkezi hudut sisteminde gösteren bağışıklık sisteminde düzensizliğin neden olduğu kronik bir hastalıktır Yaklaşık bir buçuk yıldır tüm dünyayı derinden etkilemeye devam Merter escort eden Covid 19 pandemisi birinci klinik bulgularını yaşayan MS hastalarının teşhisinde gecikmelere neden oluyor Ayrıyeten MS hastalarının pandemi mühletince MS ilaçlarına orta vermeleri gerektiği üzere toplumda gerçek sanılan birçok yanlış fikir tedavide aksamalara yol açabiliyor diyor Nöroloji Uzmanı Prof Dr Ayşe Sağduyu Kocaman 30 Mayıs Dünya MS Günü kapsamında MS hastalığı hakkında gerçek bilinen 10 yanlışı anlattı değerli ihtarlar ve tekliflerde bulundu
MS hastalarının Covid 19 a yakalanma riski çok yüksektir YANLIŞ
DOĞRUSU MS in bağışıklık sisteminin yetersiz çalışması sonucu ortaya çıkan bir hastalık olduğu ve bu nedenle MS hastalarının Covid 19 a yakalanma riskinin çok yüksek olduğu niyeti yanlışsız değil Tersine MS bağışıklık sisteminin fazla ve sistemsiz çalışması sonucu ortaya çıkar Olağan fonksiyonu bedenimizi dışarıdan gelen zararlılara karşı korumak olan bağışıklık sistemi değişik nedenlerle merkezi hudut sistemi olarak tanımlanan beyin ve omurilikteki akson dediğimiz hudut liflerine ve onları çevreleyen miyelin ismi verilen kılıfa ziyan verir Akson ve miyelindeki hasar sonucunda hudut iletimi yavaşlar vakit zaman tümüyle durabilir Böylece sonların ilettiği ihtarlar bu ihtarların aktifliğe dönüşeceği dokularda algılanamaz ve nörolojik fonksiyon bozukluklarına yol açar Bu nedenle de MS i tedavi etmek için öncelikle bağışıklık sistemini düzenleyici tedaviler veririz Şayet bu tedavilerden istediğimiz cevabı alamazsak bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavilere geçebiliriz MS li bireylerin Covid 19 a yakalanma riski maske hijyen ve ara kurallarına dikkat ettikleri sürece toplumdan farklı değildir Sırf atak nedeniyle yüksek doz kortizon aldıkları günlerde ve bağışıklık sistemini baskılayan tedavi alanlarda bu kurallara çok daha dikkat edilmesi gerekir
MS li bireylerin Covid 19 aşısı olmaları sakıncalıdır YANLIŞ
DOĞRUSU Tüm MS hastalarına Covid aşısını öneriyoruz MS de canlı virüs aşısının yapılması atakları tetikleyebilir Fakat ülkemizdeki Covid aşıları canlı virüs aşısı değildir Bu nedenle hangi aşıya erişirlerse kesinlikle aşı olmaları gerekir Covid aşılarının MS li bireyler üzerinde şimdi bildirilmiş olumsuz bir tesiri bulunmamaktadır Lakin aşının tesirli olabilmesi için uygulama vakti kıymetlidir bağışıklık sistemini baskılayan tedavileri alan bireylerde aşı uygun vakitte yapılmazsa tesirli olmayabilir Bu nedenle hastalarımızın uygun zamanlama ile aşı yapılması konusunda tabiplerine istişarelerinde fayda vardır
MS hastaları pandemi mühletince MS ilaçlarına orta vermelidir YANLIŞ
DOĞRUSU MS tedavisinin bilhassa hastalığın erken periyotlarında aralıksız sürdürülmesi ilerdeki yıllarda oluşabilecek özürlülüğü engellemesi açısından çok kıymetlidir Pandemi mühletince tedavilerinin aksatmadan sürdürülebilmesi için ilaç raporları uzatılmış ve hastalarımız ilaçlarını problemsiz almışlardır Sadece hastanede damar yolundan uygulanan bağışıklık sistemini baskılayan kimi tedavilerin uygulama aralıkları açılarak hastaların pandemiden olumsuz etkilenmemesine çalışılmıştır MS ilaçlarını tertipli kullanan hastalarımızın Covid 19 a yakalansalar da obezite diyabet hipertansiyon ve gibisi öbür kronik hastalıkları olmadığı sürece hastalıklarına ya da ilaçlarına bağlı özel bir sorun yaşamadıklarını gözlemledik
MS in teşhisini erken periyotta koymak mümkün değildir YANLIŞ
DOĞRUSU MS bireyden şahsa değişken belirti ve bulgularla başlayabilir Bu belirtiler hastalığın başlangıç devirlerinde çoklukla bizatihi de düzelebildiği için hastaların tabibe başvurması ve teşhis alması gecikebilmektedir Meğer erken teşhis ve uygun tedavinin mümkün olan en erken vakitte başlanması merkezi hudut sistemine olan saldırıyı engelleyerek hudut hücrelerinin ve iletim uzantılarının korunmasına neden olur Bu da klinik olarak bize özürlülüğün engellenmesi manası taşır MS in klasik belirtileri ortasında görme azalması görme kaybı çift görme dengesizlik kol yahut bacakta ya da her iki bacakta güçsüzlük uyuşukluk ve gövdede hissedilen duyu değişikliği sayılabilir Bu belirtilerden rastgele birini yaşayan bireylerin mümkün olan en kısa vakitte bir nöroloji uzmanına başvurmasıyla teşhis süreci başlar MS konusunda tecrübeli bir nörolog detaylı hikaye ve muayene ile klinik olarak MS nin ön teşhisini koyabilir Tanıyı kesinleştirmede başka değerli kural ise MS ile karışabilecek öteki hastalıkların dışlanmasıdır Bu nedenle beyin ve omuriliğin Manyetik Rezonans MR görüntüleme ile kıymetlendirilmesi çok kıymetlidir Kimi olgularda kesin teşhis için beyin omurilik sıvısının BOS incelenmesi elektrofizyolojik testler ve kan testleri de gerekebilir
MS in tedavisi yok YANLIŞ
DOĞRUSU Nöroloji Uzmanı Prof Dr Ayşe Sağduyu Kocaman MS günümüzde tedavi edilebilir hastalık haline gelmiştir Fakat karşımızda kronik bir hastalık olduğunu bu nedenle tedavinin de uzun soluklu olacağını akılda tutmak gerekir MS tedavisinde maksat hastalık aktivitesinin mümkün olan en erken periyotta denetim altına alınması atakların önlenmesi ve özürlülüğün engellenmesidir Geçtiğimiz son 15 yılda bu hususta çok değerli yol alınmıştır Birinci atağı ile bize başvuran hastanın teşhisini koyup atağını kortizon tedavisi ile geçirdikten sonra atak önleyici tedavi verme talihimiz var MS in seyrini değiştiren tedaviler temel olarak ataklı seyirli MS hastalarında ve hastalığın erken evrelerinde en yüksek tesire sahiptir Bu nedenle hastaların tedaviye ahenkleri çok değerlidir Her hasta için hasta özelinde karar verilerek uzun periyot kullanılması gereken tedaviye başlıyoruz ve hastalarımızı yakın izleme alıyoruz Teşhis konduktan sonraki birinci 10 yıl çok değerli ekseriyetle hastalığın nasıl seyredeceği bu devirde aşikâr oluyor Elbette çevresel faktörlere bağlı olarak ikinci hatta üçüncü 10 yılda da hastalığın seyrinde değişiklik mümkünlüğü var Lakin yakın tabip izlemi ile hastalık aktivitesini kıymetlendirerek gereğinde ilaç değişikliklerine de gidebiliyoruz
MS li bayanların gebe kalması sakıncalı YANLIŞ
DOĞRUSU Bayanlarda erkeklere oranla yaklaşık 2 5 kat daha fazla görülen MS bilhassa 20 40 yaş ortası genç erişkinlik periyodunda yani doğurganlık çağında ortaya çıkar MS hamile kalmaya doğurmaya katiyen mahzur değildir Hastalık aktivitesini denetim altına alan uygun tedavilerle uygun zamanlama yaparak hastalarımız elbette doğurabilir ve emzirebilir Son yıllarda tedavi seçeneklerimizin artması hastalarımızı olduğu kadar biz doktorları de çok rahatlattı Gebelik öncesi uygun tedavi planlanarak gebelik sırasında ekseriyetle bağışıklığı düzenleyici tedavilere orta verip doğum sonrasında hastalık aktivitesine nazaran tekrar uygun tedavilerle emzirme süreci de geçtikten sonra birebir ya da öbür tedavilerle devam etmek mümkün Değerli olan hastalarımızın hastalık aktiviteleri yatıştıktan sonra gebelik planlamalarını tabipleriyle birlikte yapmaları
MS hastaları güneşe çıkmamalı YANLIŞ
DOĞRUSU Nöroloji Uzmanı Prof Dr Ayşe Sağduyu Kocaman En sık duyduğum yanlış inanış bu diyebilirim Yapılan çalışmalar hastalığın oluşum sürecinde genetik özellikler yanısıra D vitamini eksikliğinin de ehemmiyetini ortaya koymuştur Çağımızda özelliklerde büyük kentlerde hayat şartları şahısların güneşi daha az görmesine bu nedenle de sıkça karşılaştığımız D vitamini eksikliklerine yol açmaktadır En sağlıklı D vitamini kaynağı da güneştir Güneş MS hastalarını olumsuz etkilemez Yaz aylarında güneş ışınlarının dik geldiği öğle saatlerinde kol ve bacaklara güneş kremi sürmeden 20 30 dakikalık güneş ışığı almak D vitamini depolarını doldurma açısından önerdiğimiz bir durumdur Ailesinde cilt kanseri olanlar elbette bu mevzuda daha dikkatli olmalılar MS li bireyler sıcak ortamlarda hudut iletimi yavaşladığı için kendilerini daha yorgun hissedebilirler fakat bu gelip süreksiz bir durumdur ve hastalık seyri üzerinde olumsuz bir tesiri yoktur diyor
MS hastaları antrenmandan kaçınmalı çok yorulmamalı YANLIŞ
DOĞRUSU MS li bireyler kendini herkesten daha yorgun hissedebilirler Fakat bu yorgunlukla başa çıkmanın tek yolu mümkün olduğunca antrenman yapmak ve hareketli olmaktır Hareketsizlik MS li bireyleri herkeste olduğundan daha çok tesirler Bilhassa yürüme zahmeti olan hastalarımıza hareketsiz kalmamalarını sistemli yürüyüş ve idman yapmalarını öneriyoruz Hareketsiz kalan hastalarımızda evvelce var olan özürlülük bulgularında artış kaçınılmazdır Bu nedenle MS li bireylerin özürlülüğü engellemek için doktorlarının önerdiği ilaçları kullanmaları yanısıra sistemli idman yapmaları sağlıklı beslenmeleri kilo almamaları ve sigara içmemeleri hayli kıymetlidir
MS li her hasta bir gün tekerlekli sandalyaye bağımlı hale gelir YANLIŞ
DOĞRUSU MS hastaların yüzde 85 inde ataklar ve düzelmelerle seyreder Yüzde 15 olguda ise hastalığın atak olmaksızın giderek artan yürüme ve istikrar bozukluğu ile kendini gösteren birincil ilerleyici formunu görürüz Son yıllarda MS teşhis ve tedavisinde nitekim çok süratli gelişmeler yaşandı Yakınması birinci ortaya çıktığında doktora başvuran hastalara hastalığın en başında teşhis koyabiliyoruz Ataklı seyirli MS hastalarında miyelin yıkımı ve akson hasarına neden olan inflamasyonu erken devirde denetim altına alabiliyoruz Böylece eskiye oranla özürlülük oranlarında önemli azalma oldu Artık polikliniklerimizde tekerlekli sandalyeye bağımlı hastamız sahiden çok az Tedavi süreci uygun yönetilen hastalarda özürlülüğün engellenebildiğini görüyoruz Tüm MS li bireylerin az bir kısmını oluşturan başlangıçtan itibaren ilerleyici tip MS de tedavi seçeneklerimiz ne yazık ki hala kısıtlı Klinik ya da radyolojik aktivitenin sürdüğü ilerleyici faza geçmiş hastalarda yeni tedavi seçenekleri için bir baht varken başlangıçtan itibaren ilerleyici seyri olan klinik ya da radyolojik aktivitenin olmadığı hastalarda şimdi olmak istediğimiz noktada değiliz Fakat bu alanda da çok sayıda çalışma devam ediyor
MS tedavisi ömür uzunluğu sürer tedaviyi kesmek mümkün değildir YANLIŞ
DOĞRUSU MS hastaların yüzde 85 inde 20 40 yaş ortası genç erişkinlik devrinde ortaya çıkar Bu yaşlar bağışıklık karşılıklarının en yüksek olduğu yaşlardır Şahıslar yaşlandıkça hastalığın aktivitesi yavaşlar hatta kaybolabilir Ekseriyetle 50 55 yaşından sonra uzun müddettir hastalık aktivitesi belirtisi göstermeyen bir öbür deyişle stabilleşen hastalarda tedaviyi kesip izliyoruz Bazen hastalık tekrar aktifleşebiliyor o vakit tekrar ilaca başlamak gerekebiliyor Bir küme hastada da hastalık aktivitesi büsbütün kaybolup ikincil ilerleyici süreç başlayabiliyor Bu hastalarda da ilaç değişimine gitmemiz gerekiyor Tedavi penceresi kapanan hastalarda da artık ilacın bir yarar sağlamadığını gözlemlediğimizde bağışıklık sistemi üzerine tesirli ilaçları sonlandırıyoruz
Kaynak BHA Beyaz Haber Ajansı
