İTÜ lü bilim insanları Prof Dr Ali Deniz Prof Dr Ahmet Duran Şahin Prof Dr Escort bayan Azime Tezer ve Doç Dr İsmail Dabanlı tarafından hazırlanan raporda Batı Karadeniz de 11 Ağustos 2021 tarihinde yaşanan sel ve taşkın afeti sonucunda bölgede meydana gelen can ve mal kayıplarının Bayan escort ana nedenleri yağış kayıtları ve yerinde müşahedeler sonucunda yapılan tespitler kıymetlendirilerek kamuoyuna objektif bir çerçevede bilimsel kanıtlar ve yaklaşımlarla sunuluyor
Raporun sonuç kısmında öne çıkan başlıklar ise şöyle
- Konvektif yapıda Escort derinleşmiş bir meteorolojik sistem çok yağışların bölgede gerçekleşmesi sonucunu doğurmuştur
- Bölgede gözlemlenen ekstrem yağış kıymetleri birçok istasyonda uzun yıllara dayalı kayıtlardaki maksimumları yağış ölçülerini aşmıştır
- Afetin oluşumunu direkt iklim değişikliğine bağlamak yanılgılara yol açacaktır İklim değişikliğinden evvel gerçek yerleşim planlaması gündemde tutulmalıdır
- Bölgede gerek yağış gerekse akış açısından ekstrem paha tahlillerinin yine yapılması gerekmektedir
- Topoğrafyanın dik yamaçlardan oluşması eğimin yüksek olması suya doygun yerin 2 gün yağışların neredeyse tamamının yüzelsel akışa geçirmiş olması afetin boyutunu artırmıştır
- Meskun bölgede ıslah edilmiş dere yatağı üzerine inşa edilmiş köprülerin ayakları enkesiti daraltılmış selle birlikte gelen rüsubatın ve tomrukların enkesiti tıkamasıyla dere kabararak meskun bölgelere tekraren taşmasına neden olmuştur
- Kabarma sonucu ardındaki dinamik yüke dayanamayan köprüler yıkılarak zararın büyümesine neden olmuştur
- Normalde Q500 lük debiyi taşıması beklenen enkesitin rüsubat erozyon ve tomruklarla köprülerin olduğu kesitlerin tıkanmasıyla planlandığı üzere çalışmadığı düşünülmektedir
- Sağ ve sol kıyı kagir duvarlarının kısmen yahut büsbütün yıkılması sonucu yıkılan binaların temellerinin altlarının oyulmasının kolaylaştığı tespit edilmiştir
- Sediment üzerine inşa edilen binalardan radye temelli ve perde duvarlı binanın sağlam olarak ayakta kaldığı tekil yahut mütemadi temeller üzerine yapıldığı düşünülen ve temellerinin altında oyulma görülen binaların ya kısmen ya da büsbütün hasar gördüğü tespit edilmiştir
- Bölgede taşkın temelli olmayan bir sistemsiz yapılaşma gerçekleştiği gözlemlenmiştir
- Uydu fotoğraflarından anlaşıldığı üzere Ezine Çayı üst havzasından çok yağışlar sonucu çok büyük debide ve süratte sel geldiği önüne kattığı tomrukları ve rüsubatı taşkın sonrası dere yatağına kent merkezine bıraktığı halde kıyı çizgisini değiştirecek biçimde denizde delta oluşturduğu tespit edilmiştir
- Özellikle Karadeniz Bölgesi nde yağış anomalileri ile ilgili iddiaların de öngörülmesi nedeniyle vadi tabanlarında konumlanan yerleşimlerde mekansal risk tahlili yapılması yerleşimlerin kritik seviyede riskli alanlarında dönüşüm ile daha inançlı alanlarda yine planlanması can mal ve kamusal hizmet güvenliğinin tesis edilmesi aciliyet taşımaktadır
- Yerleşim yerleri içerisinden geçen derelerin ıslahının klasik kagir duvarlarla yada beton kutu kesitlerle yapmak yerine ekolojik ve sürdürülebilir bir yaklaşımla etrafları rekreasyon alanı olarak kullanılmak gayesiyle boşaltılarak yapılması gerekir
- Selin ziyanlarının en büyük tesirinin rüsubat denetiminden kaynaklanmış olması gelecek sellerin önlenmesi için bölgenin uygun olması halinde üst havzalarda yapılacak tersip bentleri taşkın muhafaza barajlarıyla meskun bölgelerdeki dere ıslahları ve imar uygulamalarının bütüncül olarak bilimsel iştirakçi projelerle ortaya konması gerekmektedir
- Sel taşkın riskli alanlardaki inşaat faaliyetlerinin kısıtlanması acil durum su tutma alanlarının alternatif su yollarının belirlenmesi yüzey akışında rüsubat denetimi için gerekli doğal yapısal tahlillerin kullanılması üzere mekansal ve mühendislik uygulamaları bilimsel olarak ele alınıp projelendirilip uygulanması gerekmektedir
- Sele güçlü yapısal binaların yükseltilmesi yer katların açık tutulması suya sağlam yapı materyallerinin kullanılması sele sağlam yapı cinslerinin kullanılması gibi tedbirlerle hasarın denetim altında tutulması kıymet kazanmaktadır
- Sel riski idaresinde mekansal planlama tedbirlerinin orta yahut düşük sel riski taşıyan alanlar için rasyonel bir tahlil aracı olduğu başka yandan yüksek risk taşıyan alanlarda ise bu tedbirlerde mekansal yapısal tahlillerin daha bütünleşik yaklaşımlarla ele alınması gerekmektedir
Kaynak BHA Beyaz Haber Ajansı
