Çocuklara Covid aşısı yapılmaya başlanmasıyla birlikte akıllara astım, alerjik nezle, egzama üzere alerjik hastalığı olan çocuklarda Biontech aşısı yapılabilir mi sorusu geliyor. İstanbul Alerji Kurucusu, Alerji ve Astım Derneği Lideri Prof. Dr. Ahmet AKÇAY mevzuyla ilgili açıklamalarda bulundu.
COVID aşısı neden çok değerlidir?
21 Mayıs 2021 itibariyle, koronavirüs hastalığı 2019 (Covid-19) pandemisi, dünya genelinde her yaştan 165 milyondan fazla enfeksiyona ve 3.4 milyondan fazla vefata neden oldu. Ölümlerin engellenmesi ve toplumsal bağışıklığın sağlanması için aşılama çok kıymetlidir. Aşılanmamış çocuklarda ve yetişkinlerde virüsün bulaşması, virüsün mutasyonla form değiştirmesi ilerde aşılanmış olanların da risk altına girmesine neden olmaktadır.
Biontech aşısı nedir?
Pfizer–BioNTech aşısı, şiddetli akut teneffüs sendromu koronavirüsü 2 (SARS-CoV-2) spike glikoproteinini kodlayan nükleozidle modifiye edilmiş haberci RNA içeren bir Covid-19 aşısıdır.
Çocuklar COVID enfeksiyonunu nasıl geçiriyor?
Çocuklar genelde koronavirüs enfeksiyonunu yetişkinlere nazaran daha hafif geçiriyor ve ağır bakım riski daha düşüktür. Bazen çok ağır tepkiler ve ölümcül tepkiler gelişebilir. Bu nedenle çocuklarda her vakit hafif geçmiyor. Bilhassa kronik hastalığı olan ve immün sisteminde sorun olan çocuklarda daha ağır geçiyor. Çocuklarda asıl sorun, taşıyıcı olabilmeleri, virüsün mutasyonla form değiştirmesi, mevcut aşıların tesirinin azalması ve riskli kümelere enfeksiyonu bulaştırmasıdır.
Çocuk ve ergenlere aşı yapılması neden çok kıymetli?
CDC, 12 yaş ve üzerindeki herkesin COVID-19’a karşı korunmaya yardımcı olmak için COVID-19 aşısı olmasını önermektedir. Yaygın aşılama, pandemiyi durdurmaya yardımcı olmak için kritik bir araçtır. Aşıları tam olan şahıslar pandemi öncesinde yaptıkları aktivitelere devam edebilirler.
Çocuk ve ergenlerin aşılanması ağır enfeksiyon geçirme riskinden çok toplumsal bağışıklığın sağlanması için çok kıymetlidir. Zira çocuklar ve ergenler konutta kalmak istemezler. Okula daha rahat gitmek, oynamak gezmek ister. Bu toplumsal faaliyetlerden ötürü da sıklıkla enfeksiyon bulaşıp belirtilerin de fazla bariz olmamasından ötürü etrafa virüsü yaymaları daha kolaydır. Hepimiz biliyoruz ki ergenlik yaşındaki çocuklar genelde anne babalarını çok dinlemek istemezler. Gerekli korunma tedbirlerini almayacaklardır. Bu da hastalığın yayılmasına katkı sağlayacaktır. Ayrıyeten konuttaki bireylere bulaşmasını sağlamaktadır. Bu da konuttaki riskli şahısların ağır enfeksiyon geçirmesine neden olabilir. Ergenler, SARS-CoV-2 bulaşmasında kıymetli bir rol oynayabilir. Böylelikle aşıları hastalığı önleyebilir ve sürü bağışıklığına katkıda bulunabilir. Çocuklar ve ergenler ekseriyetle yetişkinlerden daha hafif Covid-19’a sahip olsalar da, bu popülasyonda, bilhassa altta yatan tıbbi durumları olanlarda önemli hastalıklar ortaya çıkabilir.
Çocuğunuzu ve Ailenizi Müdafaaya Yardımcı Olun
COVID-19 aşısı yaptırmak, çocuğunuzun COVID-19’a yakalanmasını önlemeye yardımcı olabilir. Erken bilgiler, aşıların insanların COVID-19’u diğerlerine yaymasını önlemeye yardımcı olabileceğini gösteriyor. Ayrıyeten, COVID-19 kapsalar bile çocuğunuzun önemli halde hastalanmasını önlemeye yardımcı olabilirler. Kendinizi ve 12 yaş ve üzeri çocuklarınızı COVID-19’a karşı aşılayarak tüm ailenizi müdafaaya yardımcı olun.
Hangi COVID aşısı çocuklara yapılabilir?
Çocuklara COVID aşısı için faz 3 çalışmasını tamamlayıp tek onay alan aşı Biontech aşısıdır. Sinovac aşısı 13-18 yaş ortası faz 1 ve faz 2 çalışmalarını tamamladı ve tesirli bulundu. Yakın vakitte faz 3 çalışmasının tamamlanması ile birlikte bu aşı da 18 yaş altındaki çocuklara yapılmaya başlayacak üzere görünüyor.
Çocuklara Biontech aşısı yapılması onay aldı mı?
16 yaşında yahut daha büyük iştirakçileri içeren devam eden global, faz 1-2-3 randomize, denetimli bir çalışmanın faz 2-3 kısmında, BNT162b2, süreksiz hafif ila orta enjeksiyon bölgesi ağrısı ile karakterize olumlu bir güvenlik profiline sahipti, yorgunluk, baş ağrısı ve 2. dozdan 7 gün sonra Covid-19’u önlemede 95 tesirliydi. Bu bulgulara dayanarak BNT162b2, Covid-19 için 11 Aralık 2020’de 16 yaş ve üstü şahıslar için Besin ve İlaç Yönetimi’nden acil kullanım müsaadesi aldı. Pfizer firması Biontech aşısının çocuklarda yapılması için faz 3 çalışmasını 12-15 yaş ve 16-25 yaş çocuklarda gerçekleştirdi. Çalışma olumlu sonuçlandı. 10 Mayıs 2021’de, acil kullanım müsaadesi, bu raporda sunulan bilgilere dayanarak 12 yaşında yahut daha büyük şahısları kapsayacak formda genişletildi. SARS-CoV-2’ye karşı öbür aşılara acil kullanım için müsaade verilmiştir; lakin, BNT162b2 şu anda 16 yaşından küçük bireylerde kullanılmasına müsaade verilen tek aşıdır.
Biontech aşısı çocuklarda tesirli mi?
12-15 yaş ve 16-25 yaş çocuk ve gençlerde yapılan Biontech aşısı çalışması sonuçlarına iki doz yapılan aşının aktifliği 100 olarak bildirilmiştir. Ergenlerde, genç yetişkinlere nazaran daha yüksek oranda antikor gelişti. Son olarak, adolesanlarda kabul edilebilir risk-fayda oranı ile birlikte olumlu güvenlik ve yan tesir profili ve yüksek aktiflik, artık daha genç yaş kümelerinde aşı değerlendirmesini haklı kılmaktadır. Adolesanların aşılanmasının, toplumu müdafaa da dahil olmak üzere dolaylı yararların yanı sıra hastalıkları önlemenin direkt faydasını sağlaması olasıdır.
Yan tesirleri nelerdir?
12-15 yaşındaki iştirakçiler ortasında, aşıdan 1 ay sonrasına kadar meydana gelen yan tesirler, 3, 16-25 arasındakilerde 6 olarak rapor edilmiştir. Biontech aşısı yapılanlarda, 12 ila 15 yaşındakilerin 0,6’sında ve 16 ila 25 yaşındakilerin 1,7’sinde önemli yan tesir bildirilmiştir.
Daha küçüklerde yorgunluk ve baş ağrısı yan tesiri daha az ateş görülüyor.
Enjeksiyon yerinde ağrı
Enjeksiyon yerinde ağrı yan tesiri ekseriyetle hafif ile orta şiddette oldu ve tipik olarak 1-2 gün içinde düzelme eğilimi gösterdir. 12-15 ve 16-25 yaş kümelerinde, enjekesiyon yerinde ağrı en sık görülen yan etkiydi.
Baş ağrısı ve yorgunluk
Her iki yaş kümesinde da baş ağrısı ve yorgunluk en sık bildirilen sistemik olaylardı. Birinci dozdan sonra yorgunluk 60 ve baş ağrısı 54 iken ikinci dozdan sonra biraz daha fazla oranda görülmüştür.
Ateş
Biontech aşısı birinci dozdan sonra 7-10 iken 2. dozundan sonra 12-15 yaşındaki şahısların 20’sinde ve 16-25 yaşındaki şahısların 17’sinde ateş meydana geldi. Çok az oranlarda lenf bezlerinde biraz büyüme ortaya çıkmıştır. Kas ağrısı, eklem ağrısı, kusma ve ishal üzere yan tesirler de görülebilmektedir. Tromboz yani pıhtı yahut çok hassaslık yan tesirleri yahut aşıyla ilgili anafilaksi (alerjik şok) görülmemiştir.
Sonuç olarak aşıdan sonra aşı yerinde ağrı, yorgunluk, baş ağrısı ve ateş sık görülen yan tesirlerdir. Ekseriyetle bir iki gün içinde düzelmektedir. Ağrı ve ateş için parasetamol içeren ağrı kesicilerin kullanılması yararlı olabilir.
Miyokardit ve Perikardit CDC İzleme Raporları
CDC, COVID-19 aşılamasından sonra ergenlerde ve genç erişkinlerde artan miyokardit ve perikardit raporları almıştır. COVID-19 aşısının bilinen ve potansiyel yararları, muhtemel miyokardit yahut perikardit riski dahil, bilinen ve potansiyel risklerden daha ağır basmaktadır. 12 yaş ve üzeri herkese COVID-19 aşısı önermeye devam etmektedir.
Biontech Aşısının Alerji Riskleri Nedir?
Aşılara karşı gelişen alerjik tepkiler ekseriyetle etkin bileşenin kendisinden fazla katkı unsurlarına ve aşıdaki koruyucular ve antibiyotikler üzere bileşenlere bağlıdır. Aşılar ayrıyeten üretim sürecine bağlı olarak az ölçüde protein içerebilir.
BioNTech aşısı için milyon doz aşı başına yaklaşık on bir hadisede şiddetli alerjik tepki gözlenmiştir. ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezlerinin bir raporuna nazaran, bu alerjik tepkilerin 71’i aşılamadan sonraki 15 dakika içinde gelişmiş ve çoğunlukla ( 81) bir alerji yahut alerjik tepki hikayesi olan şahıslarda meydana geldiği bildirilmiştir.
Aşıya karşı gelişen alerjik tepkilerin nedeninin, BioNTech aşısındaki mRNA’nın bozulmasını engellemek, suda çözünmesini sağlamak için kullanılan polietilen glikol (PEG) unsuruna bağlı olabileceği düşünülmektedir. Ayrıyeten mRNA’nın kendisinin de alerji yapabileceği düşünülmektedir. Alerjinin nedeni PEG unsuru yahut mRNA unsuruna bağlı düşünülse de bilimsel yayınlarda bu durum net olarak gösterilmemiştir. Yeni yayımlanan bir makalede alerjik şok olarak bildirilen 4 olayın izleminde bu durumun alerjik şok olmadığı alerjik şoku taklit eden durumlar olduğu bildirilmiştir.
Alerjik Hastalığı Olanlar Hangi Aşıyı Olsunlar?
Alerjik astım, egzama, alerjik nezle, besin alerjisi ve başka alerjik hastalığı olan şahısların BioNTech aşısı olmasında sakınca yoktur. Yalnızca alerjik hastalığı olanların aşılarını hastane ortamında yaptırmaları ve aşı sonrası 30 dakika nezaret altında beklemeleri yararlı olacaktır.
İlaç alerjisi olanlar için BioNTech aşısının alerji riski daha yüksektir. Bu nedenle bilhassa ilaçların tablet formuna alerjik tepki geçirmiş olanlar, ilaç alerjisinin nedeni tespit edilmemiş olanların BioNTech aşısı olmadan evvel polietilen glikol hususuna alerji istikametinden alerji uzmanlarınca kıymetlendirilmesi yararlı olacaktır.
Aşılara alerji gelişme potansiyeli açısından düşük, orta ve yüksek olarak sınıflamak aşı seçimine karar vermede yararlı olabilir.
BioNTech aşılarına alerji gelişme riski düşük alerjik hastalıklar şunlardır:
-Ailede alerjik hastalıkların olması,
-Ev tozu mite, polen, küf üzere solunumsal alerjiler nedeniyle astım, alerjik nezle ve göz alerjisi olanlar,
-Besin alerjisi olanlar,
-Egzaması (Atopik dermatit) olanlar,
-Alerji aşısı olanlar,
-Astım nedeniyle anti IgE, anti IL-5 üzere biyolojik tedavi alanlar,
-Salisilik asit, ibuprofen üzere ağrı kesici ilaçlara alerjisi olanlar,
-Daha öncede muhakkak ilaçlara ve arı venomlarına alerjisi olanlar,
-Daha evvelki aşılarda aşı yerinde şişlik gelişmiş olanlar.
Yukarıda saydığımız alerjik hastalığı olanların BioNTech aşı olmasında sakınca yoktur ve aşı sonrası 15-30 dakika hastane ortamında nezaret altında beklemesi kâfi olacaktır. Aşılara karşı alerji gelişme riski düşük olanlara BioNTech aşısı yapılmasında sakınca yoktur.
BioNTech aşısına alerji gelişme riski orta derecede olan alerjik hastalıklar şunlardır:
-İlaçlara karşı alerjisi olan ve ilaç alerjisinin nedeni saptanamayan fakat ilaçlara karşı önemli alerji yahut alerjik şok gelişmişse (PEG alerjisi olabilir),
-Daha evvelce aşılara ve omalizumab üzere monoklonal antikorlara karşı alerjik tepki gelişenler,
-Sistemik mastositoz üzere mast hücre hastalığı olanlar.
Bu durumlarda PEG alerjisi riski vardır ve PEG alerjisi açısından alerji uzmanları tarafından incelenmesi gerekir. Şayet aşı yapılacaksa aşıdan sonra 30 dakika hastane nezaretinde beklenmelidir. Tedavi öncesi alerjik tepkilerin gelişmesini önlemek için antihistaminik kullanmanın yararlı olup olmayacağı konusunda bilgi şimdi yoktur. Tedavi öncesi antihistaminik kullanımı alerjik şokun birinci belirtilerini gizleyebilir. Bu nedenle her aşı öncesi antihistaminik kullanımı hakkında karar vermek zordur.
-Alerji riski orta derecede olanların aşılarını hastane ortamında yaptırmaları ve en az 45 dakika aşı sonrası beklemeleri yararlı olacaktır.
BioNTech aşısına alerji gelişme riski yüksek derecede olan alerjik hastalıklar şunlardır:
Daha evvelce mRNA aşıları olan Pfizer BioNTech aşısına alerjik tepki gelişmişse aşının ikinci dozu yapılmamalıdır.
İlaç Alerjisi Olanlar BioNTech Aşısı Yaptırabilir mi?
BioNTech ve öteki mRNA aşısı olan Moderna aşısına karşı alerjik tepki gelişen olaylar oldu. Bu aşılara karşı alerjinin nedeni aşı içindeki gözetici unsur olan PEG unsuruna bağlı olabileceği düşünülmesinden ötürü bilhassa PEG içeren ilaçlara karşı alerjisi olanların BioNTech aşısı olmaması daha emniyetli olacaktır. Şayet ilaç alerjisinin nedeni PEG içeren bir ilaca bağlı değilse o vakit alerji gelişme riski yüksek olmayacaktır. İlaç alerjiniz nedeni PEG hususuna bağlı olup olmadığını bilmiyorsanız hekiminize danışmanız ve gerekiyorsa aşı öncesi PEG unsuruna alerji testi yapılması yararlı olabilir.
Aşı Öncesi Alerji Testiyle, Aşıya Karşı Alerji Gelişeceği Anlaşılır MI?
Aşı öncesi alerji riskini öngörmek için PEG unsuruna karşı alerji testleri yapılabilir. Test sonucuna nazaran karar verilmesi yararlı olabilir.
Aşıya bağlı Alerjik Şok Geliştiğini Nasıl Anlarım?
Alerjik şok en yaygın olarak deri, kalp ve dolanım ve teneffüs sistemi etkilenmektedir. Alerjik şok durumunda şu belirtiler meydana gelebilir:
-Ciltte döküntü kızarıklık, kaşıntı,
-Dilde ve dudaklarında şişlik,
-Gırtlaktaki şişlik ve bronşlardaki daralma sonucunda ses kısıklığı,
-Nefes darlığı ve astım tablosu,
-Kalp deveranın etkilenmesi sonucunda tansiyon düşmesi,
-Kalbin süratli atması,
-Bayılma, sindirim sisteminin tutulumu sonucunda kusma ve kramp halinde karın ağrısı bulguları oluşur.
Akılda tutulması gereken değerli bir bilgi deri bulguları olmadan alerjik şok gelişebileceğidir. Bilhassa bu durum ileri yaşlarda daha sık karşımıza çıkmaktadır.
Aşıdan sonra alerjik şokun erken belirtileri açısından dikkatli olunmalıdır. Bilhassa boğazda gıcıklanma, öksürük, nezle, hapşırma, baş dönmesi, karın ağrısı üzere belirtiler aşıdan sonraki 30 dakika içinde gelişmişse sıhhat çalışanına haber vermeniz yararlı olacaktır.
Alerjik Şok Belirtilerini Taklit Eden Durumlar Nelerdir?
Aşılama sonrası görülen alerjik şok belirtileri alerjik olmayan birtakım tepkiler sonucu görülebilmektedir. Bu tepkiler Vazovagal senkop denilen otonom hudut sisteminin aktivasyonuna bağlı gelişen bayılma nedeniyle olabilmektedir. Vazovagal senkop hastalığı anksiyete, dehşet, ağrı, sıcak ve nemli ortam, uzun müddet ayakta kalma üzere nedenlerle ortaya çıkabiliyor. Ani tansiyon düşmesiyle birlikte nabız sayısının düşük olmasıyla kendini göstermektedir.
Ses teli spazmı hırıltı ve nefes darlığına neden olabilmektedir.
Psikosomatik belirtiler de bazen alerjik şoku taklit edebilmektedir. Panik atak alerjik şoktaki üzere ani nefes sıkışması görülmesi alerjik şoku taklit edebilir. Örneğin ruhsal gerilime bağlı bedende kızarıklığa neden olabilir. Bazen boğaz ve lisanda şişme hissine neden olabilir Alerjik şok düşünülüyorsa adrenalin uygulamaktan kaçınılmamalıdır.
Aşıya Karşı Alerji Gelişmişse Ne Yapmalı?
Aşıya karşı alerji gelişenlere çok süratli bir biçimde müdahale edilmelidir. Birinci olarak hayat kurtarıcı adrenalin uygulanmalıdır. Bilhassa beta bloker tansiyon ilacı kullananlarda adrenalin tesirli olmayacağı için glukagon ilacı kullanılması gereklidir. Bu nedenle aşı yapılan merkezlerde glukagon ilacının da hazır bulundurulması çok değerlidir.
Alerji gelişenlerde aşılama konusunda ne yapılabilir?
-İlki birinci doz sonrası tepki geçirenlerde kollayıcı antikor gelişip gelişmediğine bakılması ve kâfi esirgeyici antikor gelişmişse ikinci dozun yapılmaması daha uygun olacaktır.
Sonuç olarak özetleyecek olursak:
-Biontech aşısı 12-18 yaş ortasında FDA tarafından onay almış tek aşıdır.
-Çocuk ve ergenlerin aşılanması toplumsal bağışıklığın sağlanması ve bulaşmanın engellenmesi için değerlidir.
-Çocuklarda Biontech aşısının aktifliği 100 dür.
-Aşının en sık yan tesiri aşı yapılan yerde ağrı, yorgunluk, baş ağrısı, ateştir. Ayrıyeten kusma, ishal, kas ağrısı, eklem ağrısı, titreme yan tesirler görülebilir.
-Aşının yan tesirleri bir iki gün içinde genelde düzelir nadiren önemli ateş, baş ağrısı gelişebilir.
-Kanda pıhtı, alerjik şok üzere yan tesirler faz 3 çalışmasında görülmemiştir.
-Astım, alerjik nezle, egzama, besin alerjisi, arı alerjisi üzere alerjik hastalığı olan çocukların PEG hususu içeren ilaçlara alerji gelişme hikayesi yoksa BioNTech aşısı yapılabilir.
-PEG içeren ilaç alerjisi olan çocuklarda aşı öncesi PEG unsuruna karşı alerji testi yapılarak aşı kararının verilmesi daha hakikat bir yaklaşım olacaktır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
