Geçtiğimiz aylarda birinci yılını geride bıraktığımız COVID-19 pandemisi tüm dünyada ömrün çabucak her alanını etkiledi. Bilhassa bebek ve küçük çocuklarda gelişim takibinin de yapıldığı rutin hekim denetimleri değerli olup, kimi vakit aksatıldı. Gelişim ile ilgili sıkıntıların erken tespiti, gerekli önlemelerin alınması, kimi durumlarda tedavinin geciktirilmeden yapılması çocuğun sonraki hayatındaki karşılaşabileceği sıhhat sorunlarını de önlemiş olur. Bu açıdan çocukların hem bebeklik periyodunda hem de hayatın öbür safhalarında sıhhati için ebeveynlerin birtakım bilgileri bilmesi ve tabipler ile işbirliği içerisinde bebeklerinin nizamlı takiplerini yaptırmaları gerekir.
Bebeğimin uzunluğu kısa mı? Kilosu olağan mi? Bebeğim etrafımda gördüğüm tıpkı yaştaki bebeklere nazaran daha zayıf görünümde, sanki gelişim geriliği mi var? Ebeveynlerin merak ettiği emsal soruların yanıtlarını ve bebek gelişiminde bilinmesi gereken kimi değerli noktaları aileler için hazırladık.
Her bebek kendine özeldir, kendince değerlendirilmelidir
Uzm. Dr. Serkan Atıcı, ‘’öncelikli bilinmesi gereken nokta her bebek kendine özel ve öteki bebeklerden farklıdır. Başta genetik yapısı olmak üzere, cinsiyet, doğum kilo ve uzunlukları, doğum haftaları, anne-baba uzunlukları, beslenme özellikleri, uyku sistemleri, geçirdiği hastalıklar, idmanlar ve bir grup çevresel faktörler üzere büyüme gelişmeyi etkileyen faktörler her bebek için farklıdır. Yani büyüme gelişme multifaktöriyel olup, çocuklardaki bu değişikliklere nazaran takvim yaşı tıpkı olsa da uzunluk, kilo üzere gelişim parametreleri farklı olabilir. Bu açıdan bebek ya da çocukları emsal ay yahut yaştaki bebek ve çocuklar ile kıyaslamak hakikat değildir. Gerçek olan ise bilimsel parametre ve tekliflere nazaran kıymetlendirme yapmaktır’’ tabirini kullandı.
Bebeklerin gelişimi anne karnında başlar. Gününde doğan bir bebek yaklaşık 3200-3300 gr olarak doğar. Doğumdan sonraki günlerde bedendeki sıvının atılmasına bağlı olarak aşikâr ölçüde kilo kaybı yaşanabilir. Yaklaşık 10 gün sonra kaybettiği tartısı tekrar kazanır. Birinci üç ayda ise haftada 150-250 gram, 3-6 ay ortasında ise 100-120 gram alır. Birinci aylarda günde ortalama 20-30 gram alması olağandır. 9-12 aylar ortasında ise günde yaklaşık 10-12 gram almaya başlar. Bir yaşına geldiğinde bebeğin doğum kilosunun ortalama 3 katına, 2 yaşına geldiğinde ise yaklaşık 4 katına çıkması beklenir. 1-3 yaş aralığında ise kilonun ayda 250 gram olacak biçimde artması olağandır. Bu durumda yılda 2-2,5 kilo alabilirler.
Yeni doğmuş bir bebeğin uzunluğu ise yaklaşık 50 santimetre kadardır. Birinci üç ayda 8 cm, ikinci üç ayda da tekrar 8 cm daha bir uzama beklenir. Sonraki üç aylık devirde yaklaşık 4 cm, öteki üç aylık periyotta de 4 cm daha uzama olur. Bir yaşına gelindiğinde doğum uzunluğunun yaklaşık 1.5 katı olarak 75 cm boya ulaşması gerekir. Uzunluk uzunluğu 1-2 yaş ortasında toplam 10-12 cm, 2 yaştan 3 yaş sonuna kadar da yılda yaklaşık 7 cm kadar uzar.
Bebeğimin kilosu düşük (alt sonun altında)
Kilo için en değerli faktörlerden biri beslenmedir. Birinci 6 ay bebekler anne sütü ile beslenmelidir. Bu periyotta çeşitli nedenlerden ötürü anne sütü alamayan bebeklerde formül mamalar ile beslenme sağlanabilir. Altıncı ayda ise ek besinler başlanmalı, mümkünse 2 yaşına kadarda emzirilmelidir.
Özellikle 6 aydan küçük bebeklerde emzirme ile ilgili sorunlar gözden geçirilmelidir. Bunun yanında bilhassa idrar yolu enfeksiyonu başta olmak üzere eşlik eden hastalık varlığı değerlendirilmelidir. İshal ya da kakada kan varlığı üzere sindirim ile ilgili parametreler gözden geçirilmelidir.
Daha büyük bebekler iştahsızlık sorunu yaşayabilir, yemeklerde seçici davranabilirler. Bebekle inatlaşmadan yemek yemeyi eğlenceli hale dönüştürmek gerekmektedir. Yemeği eğlenceli hale dönüştürmek için, eğlenceli tabaklar hazırlanabilir. Tablet yahut telefon eşliğinde yemek yedirmeye çalışmak en büyük yanlışlardandır. İştahsız bebeklere ölçü olarak az olsa da kalori ve besin içeriği olarak varlıklı besleyici besinler vermek gerekir. Vitamin, mineral içeren şuruplar hekim önerisi olmadan başlanılmamalıdır.
Bebeğim kilolu (üst hududun üstünde)
Bilimsel araştırmalar erişkinlerde görülen insülin direnci, diyabet, hipertansiyon, kalp hastalıkları, çeşitli kanser tipleri üzere birtakım hastalıkların çocukluk periyodundaki yanlış beslenme alışkanlıkları ile ilgili olduğunu göstermiştir. Ebeveynlerin en büyük sorumluluklarından bir tanesi de çocuklarına sağlıklı beslenme alışkanlıklarını kazandırmaktır. Çocuklar birçok bahiste olduğu üzere bu mevzuda da aile üyelerini örnek aldığı için aile üyeleri çocuk için yeterli bir rehber olmalıdırlar. Aile olarak tuzlu yemeklerden, fazla şeker tüketiminden, fastfood usulü beslenmeden uzak durmak gerekir. Bebeğin ayına nazaran önerilen besinleri tüketmesine dikkat etmek gerekir. Çizelgelerde ayına nazaran bebeğinizin kilosu üst hududun üstünde ise gözlemleyerek sorunun nerede olduğunu çözmeye çalışın. Mama alan bebeklerde mama ölçüsü, mama verme sıklığı ve sulandırma süreci gözden geçirilmelidir. Daha büyük çocuklarda yanlış besin tüketimi, fazla besin tüketimi vb. sebepler değerlendirilmelidir. Rastgele bir bulunamıyorsa uzman takviyesi almanız yerinde olacaktır. Birtakım tetkikler yapılması gerekebilir. Bulunacak sebebe nazaran yaklaşımlarda da değişiklikler olabilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
