Afrika’da yaşayan gergedanların müsaadesiz avlanmasının önüne geçmek için yenilikçi ve nükleer bilim temelli bir global proje geliştirildi. Güney Afrika’daki Witwatersrand (WITs) Üniversitesi tarafından başlatılan ve 13 Mayıs’ta lanse edilen “Rhisotope Projesi” kaçak gergedan avını büyük ölçüde azaltmayı öngörüyor.
Proje, Rusya Devlet Atom Gücü Kurumu Rosatom, Avustralya Nükleer Bilimi ve Teknolojisi Kuruluşu (ANSTO), ABD Colorado Eyalet Üniversitesi ve Güney Afrika Nükleer Güç Şirketi’nin (Necsa) yanı sıra, dünya çapındaki bilim insanları ve Güney Afrikalı gergedan sahipleri ile, veteriner tabip Dr. William Fowlds’un işbirliğiyle yürütülecek.
Rosatom’un ana destekçisi ve ortağı olduğu ve üniversitelerle nükleer güç alanında faaliyet gösteren kuruluşlar ortasındaki milletlerarası teknolojik işbirliğinin eşsiz bir örneği olan projenin tanıtımı, projenin değerli işbirliği ortaklarından Bufaalo Kloof Özel Yırtıcı Hayvan Muhafaza Parkı’nda yapıldı.
Projenin tanıtım gününde birebir vakitte birinci etap da başlatılarak, eser ölçüde ve büsbütün zararsız kararlı izotoplar iki gergedanın boynuzlarına dikkatlice yerleştirildi. Önümüzdeki üç ay boyunca bilim insanları bu gergedanları gözlemleyecek ve izotopların boynuz ve hayvanla nasıl bir etkileşime girdiğini anlamak için hayvandan alınan çeşitli örnekleri tahlil edecek. Bu araştırmanın temel özelliği, bu nadide hayvanların boynuzlarına yerleştirilen radyoaktif izotopların hayvana ziyan vermediğini teyit etmek olacak. Uygun radyoaktif izotop ve bunun ölçüsü, bilgisayarlı ve hayalet (phantom) modelleme usullerinin kullanılmasıyla tespit edilecek.
Projenin ana kahramanları ve öncüleri ise, seçilen iki gergedan oldu. Bu gergedanlardan İgor, ismini sivil nükleer teknolojinin gelişmesine değerli katkıları olan Sovyet nükleer fizikçi İgor Kurçatov’dan alırken, öbür gergedan Denver ise ismini projeye büyük katkı sağlayan Colorado Eyalet Üniversitesi’nin bulunduğu Colorado eyaletinin başşehrinden alıyor.
Güney Afrika’nın Johannesburg kentinde yer alan Witwatersrand Üniversitesi, Radyasyon ve Sıhhat Fiziği Ünitesi Yöneticisi Profesör James Larkin, Güney Afrika’nın, Afrika’da yaşayan beş büyük hayvanın birden görülebildiği birkaç ülkeden yalnızca biri olduğuna dikkati çekti. Larkin, “Bunu korumak için iki sebepten dolayı çok çalışmalıyız: Birincisi, insanların yırtıcı ömür parkında çalışmaya devam edebilmeleri için. Oburu de parkın etrafında yaşayan ve çalışan herkes için. Şunu anlamanız gerekiyor: Bir gergedanı yalnızca bir defa vurabilirsiniz. Lakin fotoğrafını ya da görüntüsünü yüzlerce, hatta binlerce sefer çekebilirsiniz. Bu da insanların bu hoş hayvanları görmek için bölgeye gelmeye devam etmeleri, böylelikle çok sayıda beşere iş imkânı yaratılması ve iktisadın büyümesi demektir” diye konuştu.
Çok boyutlu bir proje olan Rhisotope Projesi’nin dayandığı temel prensipler ortasında, gergedan boynuzlarının kıymetinin ve hasebiyle bu boynuzlara yönelik talebin azaltılması, toplumsal kalkınma ve yatırımın artırılması, eğitim, gergedan araştırmaları ve data toplama bulunuyor. Proje, bu prensipler doğrultusunda milletlerarası pazarda gergedan boynuzuna olan talebi azaltmanın yanı sıra, boynuzun memleketler arası hudut geçişlerinde daha kolay tespit edilebilir hale getirilmesini de amaçlıyor. Uzmanlar bu projenin, dünyanın dört bir yanındaki limanlara yerleştirilen 10 binin üzerinde radyasyon tespit aygıtı sayesinde boynuz sevkiyatını zorlaştıracağına ve kaçakçıların tespit edilip yakalanması mümkünlüğünü değerli ölçüde artıracağına inanıyor.
Kullanılan teknik, araştırmaların tamamlanmasının ve projenin işe yaradığının kanıtlanmasının akabinde, Afrika kıtasının yanı sıra öbür ülkelerdeki kamu ve özel gergedan sahiplerinin de kullanımına sunulacak. Bu prosedürü kullanarak kaçak hayvan avının önüne geçmek isteyen müdafaa örgütlerine tekniğin fikri mülkiyet haklarının yanı sıra, eğitim ve dayanak imkânı da fiyatsız olarak temin edilecek.
Rosatom Orta ve Güney Afrika CEO’su Ryan Collyer, şirket olarak gergedanların jenerasyonunun tükenmesinin önüne geçebilecek bu “muhteşem” teşebbüste temel rol oynamaktan duydukları gururu lisana getirerek, “Afrika gergedanını içinde bulunduğu sıkıntı durumdan kurtarmak ismine başlatılan bu global teşebbüsün gösterdiği üzere, bilimin sonların ve siyasetin ötesine geçebildiğini görmekten ötürü memnunuz. Bilimin, bilhassa de nükleer bilimin, yalnızca gergedanları değil gezegenimizin tamamını muhafazada temel bir rol oynayacağına inanıyoruz” biçiminde konuştu.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
