Çocuğa yönelik cinsel istismar toplumda sıkça karşılaşılan problemler ortasında yer alıyor. Cinsel istismarı önlemede birinci adımın çocuklarla açık formda cinselliğin konuşulabilmesi olduğunu belirten uzmanlar, hangi bölgelerinin özel olduğu ve kimlerin dokunup kimlerin dokunamayacağının da net bir halde çocuğa anlatılması gerektiğinin altını çiziyor. Uzmanlar, çizdiği fotoğrafların ve oynadığı oyunların cinsel istismarla ilgili ipucu olabileceğini belirtiyor ve değerli bir adım olarak ebeveynlere ‘Hayır’ sözünü çocuklarına öğretmelerini tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog His Barlas, sık gündeme gelen meselelerden biri olan çocuk istismarı ile ilgili kıymetli bilgiler ve ailelere tavsiyeler paylaştı.
3-4 yaşından itibaren cinsellikle ilgili soruları başlıyor
Yaklaşık 3-4 yaşında kız ve erkek çocuklarının cinsiyet fark etmeksizin cinsellikle ilgili sorular sormaya başladıklarını söyleyen Klinik Psikolog His Barlas, “Genel olarak kültürümüze baktığımızda cinsellik konusunda konuşmanın güç olduğunu biliyoruz. Anne ve babalar her ne kadar çağdaş dünyada yetişmiş olsalar da kendi annelerinden, babalarından getirmiş oldukları öğretilerden ötürü çocuklarıyla cinsellik konusunda konuşmakta zorlanabilirler” sözlerini kullandı.
Çocukla cinsellik açıkça konuşulmalı
Barlas, ‘Her şeyden evvel çocukla cinselliğin çok açık bir formda konuşulması gerekiyor’ diyerek kelamlarına şöyle devam etti:
“Cinsel istismarı önleyen şeylerden bir tanesi aslında budur. Şayet çocukla anne baba olarak kız ya da erkek çocuk fark etmez, cinsellik rahat bir formda konuşulabilirse, çocuğun cinsellikle ilgili soruları cevaplanabilirse çocuk bu mevzuda utanılacak bir şey olmadığını kavrar ve annesiyle babasıyla her şeyi açık bir halde paylaşma güdüsünü kendisinde bulur. Bununla ilgili çeşitli kitaplar var. Şayet anneler babalar kendini cinsellik konusunda konuşmaya hazır yahut rahat hissetmiyorlarsa bunlarla ilgili çok çeşitli kitaplar var. Öncesinde anneler babalar bu kitapları okuyorlar ve çocuklarına bu hususta nasıl yaklaşmaları gerektiğini öğrenmiş oluyorlar. Birinci evvel cinselliği 3-4 yaş itibariyle, çocuklar soru sormaya başladıkça rahat bir biçimde konuşuluyor olması gerekiyor. Çeşitli cinsel eğitimlerin verilmesi gerekiyor.”
Çocuğa ‘Hayır’ demeyi öğretmek gerekiyor
İlk adımda çocuk ile cinsellik hakkında açıkça konuşmayı gerçekleştirdikten sonra çocuğa hangi bölgelerinin özel olduğunun öğretileceği ikinci adıma geçilmesi gerektiğini belirten Barlas, “Hangi bölgeleri özel, bu bölgelere kimler dokunabilir, kimler dokunamaz, hangi şartlar altında dokunulduğunda bir dert değildir, hangi şartlar altında meşakkattir? üzere başlıklar altında çok açık bir biçimde çocuğa bunların öğretilmesi gerekir. Daha sonra ise üçüncü adımda çocuğa, ‘hayır’ demeyi öğretmek gerekir. Çocuk, özel bölgelerine dokunulmaması gereken bir olay yaşadığında bağırmayı, hayır demeyi ve hudut çekmeyi katiyetle yapması, bunun utanılacak bir şey olmadığını bilmesi gerekir” dedi.
Yakın akrabalar dokunabilir anlayışı yanlış
Klinik Psikolog His Barlas, ‘Bizim ülkemizde amca, dayı, teyze, bayan erkek fark etmeksizin çocuğun sonlarına dalabilir, çocuğun özel bölgelerine dokunabilir üzere yaygın bir anlayış hakim’ dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu aslında çok yanlış bir inanış ve algılayıştır. Çocuğun özel bilgelerine yalnızca hekim, o da annenin ve babanın nezaretinde bakabilir ve hatta yaş ilerledikçe karşı cins ebeveynin bile gerekmedikçe dokunmaması, bakmaması gerekir. Hatta kimi durumlarda yaş ilerledikçe tıpkı cinsten ebeveynin bile sonlara itina göstermesi gerekir. Çocuğa kimlerin dokunabileceğini anlatırken akrabaları, sevdikleri değil de çok net bir biçimde kimlerin dokunabileceği söylenmesi gerekir. Ve dokunduğu anda, bu türlü bir şey olduğunda, ne yapması gerektiği kriz planı halinde anlatılmalıdır. Örneğin; hayır diye bağıracaksın, çabucak benim yanıma koşacaksın, çabucak babana söyleyeceksin, çabucak bana söyleyeceksin diye çocuğa unsur husus ne yapması gerektiğinin aktarılması gerekir.”
Çocuk çizdiği fotoğraflarda ipucu verebiliyor
Alınabilecek tüm tedbirler anlatılmasına karşın hala cinsel istismar bulgularının olduğuna dikkat çeken Barlas, “Peki ebeveynler bunları nasıl anlayacak? Daha küçük yaş kümesine baktığımız vakit çocuklar oyun ve fotoğraf aracılığıyla çok hoş ipuçları verebiliyor. Birden fazla rehber öğretmen ve birçok ilkokul öğretmeni fotoğraflarla bunu anlayıp, ebeveynlere haber verebiliyor. Fotoğrafın haricinde oyun çağında olan 3-9 yaş ortası çocuklar ise oyunlar aracılığıyla gösterebilir. Yalnızca fotoğrafla göstermek zorunda değildir. Oyun ve fotoğrafın haricinde çocukta bir ekip olağan dışı belirtiler de görülebiliyor” dedi.
Bu belirtilere dikkat!
Klinik Psikolog His Barlas, cinsel istismara maruz kalan çocuklarda görülebilecek olağandışı belirtilerden şöyle bahsetti:
“Alt ıslatmalarının olması, tuvaletle ilgili problemlerin olması, gece kabuslarında artışların olması yahut tekrar başlaması, hırçınlıkların olması, çok bariz olan bir öteki belirti ise; yaşına uyumlu olmayan cinsel hareketlerde bulunması, çok cinselleşmiş davranışlar göstermesidir. Bazen hiçbir bulgu bu kadar aşikar bir halde kendini göstermeyebilir. Çocuk daha depresif, daha dertli olarak da ileti verebiliyor. Çocukların göstermesi dışında tedbire etabına baktığımızda çocuğa cinsellik hakkında bir eğitim verilmesi, ne yapması gerektiği ile ilgili unsurlar belirlenmesi ve bunların haricinde ebeveynler çocuklarını 2-3 günde bir gözlemlemeleri gerekir. ‘Bugün okulda kimlerle beraberdin, oyunlardan ne oynadın, bugününü paylaşmak ister misin, anlatmak ister misin?’ üzere sorular sorulmalıdır.”
Ebeveynlerin çocukla sohbet etmesi çok önemli
Çocukla ne kadar iç içe olunursa, ne kadar çok gözlemlenebilirse, ne kadar çok sohbet edebilirse çocuğun o kadar yakınlık duyacağının ve iç dünyasını anlatmaya çalışacağının altını çizen Barlas, “O yüzden cinsel istismarı yahut öbür istismarları önleyebilecek en hoş yaklaşımlardan bir tanesi ebeveynlerin çocuğuyla yakın olması ve onunla sohbet edebilmeyi, konuşmayı bilmesidir. Bunun haricinde çocukla olan bu müşahedenin dışında anne ve baba dış dünyayı da gözlemlemelidir. ‘Öğretmeni nasıl birisi, müdürü nasıl birisi, akrabalarla olan münasebeti nedir, öteki meskene gittiğinde nerde oynuyor, kiminle oynuyor, yaşıtları var mı yoksa yaşından büyükler mi var, onu sanki gözlemleyebilecek öbür yetişkin biri var mı?’ üzere tüm bu soruları kendilerine soruyor olmaları gerekiyor” diye konuştu.
Cinsel istismar en aza indirilebilir
Elbette her şeyin yapılmasına rağmen cinsel istismar olabileceğini söyleyen Barlas, “Ancak bütün bunları uygularsak en aza indirmiş oluruz. Öncelikle cinsellik hakkında çok rahat konuşulmalı, cinsellik hakkında eğitim verilmeli, cinsellik hakkında olumsuz bir şey yaşandığında bunu nasıl bildireceği hakkında bilgi verilmeli, bir kriz planı yapılmalı ve çocuğun gittiği yerler, çocuğun iç dünyası, çocuğun davranışı ebeveynler tarafından çok güzel bir halde gözlenmelidir. Şayet bu beş unsura dikkat edilirse o vakit cinsel istismar riskini en aza indirmiş oluruz” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
