Hayatın manası nedir? sorusuna tarih boyunca herkesi tatmin edecek seviyede bir yanıt verilemedi. Aklın hudutlarını zorlayacak kadar büyük olan cihanın manası ile ilgili soruya insan aklıyla yanıt vermenin sıkıntı olduğunu belirten Doç. Dr. Tayfun Doğan, “Soruyu ‘Hayatın manası nedir?’ diye değil de ‘Hayatımın manası nedir?’ diye sınırlandırırsak karşılık verebiliriz. Hayatın manası nesillere nazaran değişiyor. Mana arayışı varoluşumuzun kıymetli bir kesimi ve şuurlu ya da bilinçsiz insan yaşadıklarına mana vermeden hayatını sürdüremez” sözlerini kullandı. Doç. Dr. Tayfun Doğan’a nazaran, manalı bir yaşama sahip olma, kişinin ruhsal sağlamlığını da artırıyor ve ömrün zorluk ve dertlerine maruz kaldığında hemencecik toparlanmasına yardımcı oluyor.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tayfun Doğan, hayatın manası ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Herkes için hayatın manası farklı
‘Hayatın manası nedir?’ sorusunun yanıt vermesi sıkıntı bir soru olduğunu belirten Doç. Dr. Tayfun Doğan, kelamlarına şöyle devam etti:
“Tarih boyunca da hiç kimse bu soruya herkesi tatmin edecek seviyede bir karşılık veremedi. Zira herkes için geçerli objektif bir manadan bahsetmek sıkıntı. Aslında bir bakıma sorunun soruluş biçiminde de yanılgı var diyebiliriz. Aklın sonlarını zorlayacak kadar böylesine büyük kozmosun manası ile ilgili soruya insan aklıyla yanıt vermek zordur. O yüzden soruyu ‘Hayatın manası nedir?’ diye değil de ‘Hayatımın manası nedir?’ diye sınırlandırabilirsek daha kolay karşılık verebiliriz. Psikoloji biliminin yanıt verebileceği soru ise daha çok “Anlamlı hayat nedir?’ sorusudur. Manalı hayat, hayatın hakkını vererek, dolu dolu ve âlâ yaşamaktır diyebiliriz. Lakin bu türlü bir hayatın nasıl olacağı da herkese nazaran değişecektir. Yani bir şahsa manalı gelen hayat biçimi bir oburu için anlamsız ve boş olarak değerlendirilebilecektir.”
Anlam arayışı varoluşun değerli bir parçası
“Hayatın manası önemlidir” diyen Doç. Dr. Tayfun Doğan, “Çünkü insan temelde memnunluk ve mana arayan bir canlıdır. Mana arayışı varoluşumuzun değerli bir modülü. Şuurlu ya da bilinçsiz insan yaşadıklarına mana vermeden hayatını sürdüremez. Bu noktada mana konusunu insan için bir ruhsal gereksinim olarak görebiliriz. Yokluğunda da mahrumluk hisleri yaşarız ve bu da hem fizikî hem ruh sıhhatimizi olumsuz olarak etkiler” dedi.
Varoluşsal boşluk, bireyi makus alışkanlıklara yönlendiriyor
Kariyer yapmak, çocuk sahibi olmak, para kazanmak, rastgele bir ideolojiye kendini adamak üzere pek çok şeyin ardında hayatımızı manalı kılma uğraşı olduğunu tabir eden Doç. Dr. Doğan, “Psikiyatr Viktor Frankl, insan için hayattaki temel güdüleyici gücün hayatını manalı kılma eforu olduğunu tabir etmiştir. Dikkatli bir biçimde düşündüğümüzde hayatımızdaki pek çok şeyi hayatımızı daha manalı kılmak için yaptığımızı görebiliriz. Birey manalı bir hayat yaşamıyorsa “varoluşsal boşluk” denilen durumu yaşar. Yaşadığı bu boşluk ve buhranı da uyuşturucu, çok yeme-içme ya da denetimsiz cinsellik üzere şeylerle aşmaya çalışır. Büyük psikolog Carl Gustav Jung, ‘Nevroz manasını bulamamış ruhun acı çekmesidir’ demiştir. Yani manalı hayat ruh sıhhatimiz için olmazsa olmazlardandır” diye konuştu.
Her şey manalı olduğunda değerlidir
Pozitif psikoloji alanındaki güzel oluş modellerinde, manalı hayat konusunun kıymetli bir bileşen olduğunu belirten Doğan, “Anlamlı hayat, mutluluğun da kıymetli bir yordayıcısıdır. Ömürde bir mana ve emel bulmak bireyin önündeki en sıkıntı misyondur. Lakin bunu bulduğunda ruhsal manada büyük avantaj elde edecektir. Aslında her şey manalı olduğunda hoş ve kıymetlidir. Manalı bir ömür, manalı bir iş ve manalı bağlar üzere. Mana kelam konusu olduğunda kişi pek çok zorluğa göğüs gerebilir. Manalı bir yaşama sahip olma, kişinin ruhsal sağlamlığını da artırır ve hayatın zorluk ve külfetlerine maruz kaldığında hemencecik toparlanmasına yardımcı olur” dedi.
Hayatın manası jenerasyonlara nazaran değişiyor
Kuşaklar ortasında hayatın manasına bakış konusunda farklılıklar olduğuna işaret eden Doğan, “Her yaş devrinde bireyin öncelikleri ve hayatına mana katan şeyler değişir. Birey çocukken ya da ergenlikte farklı mana kaynaklarına gereksinim duyarken, gençlikte ya da yaşlılıkta ise daha farklı mana kaynaklarına muhtaçlık duyacaktır. Fakat mana muhtaçlığı daima var olacaktır. Yalnızca bu muhtaçlığı karşılayacak olan kaynaklar değişecektir” tabirlerini kullandı.
İnsanlık olarak önemli bir boşluğa düşeceğiz
Doç. Dr. Tayfun Doğan, ‘Anlam konusu tarihin hiçbir devrinde olmadığı kadar gündemimizde ve bu hususa olan ilgi ilerleyen yıllarda da artarak devam edecektir’ diyerek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Çünkü ‘Niçin yaşıyorum?’ sorusu zihinlerimizi hiçbir periyotta bu kadar meşgul etmemişti. Tekrar Frankl’ın tabiriyle, insanlık olarak ‘Nasıl yaşarım?’ sorusuna büyük oranda karşılık bulabildik. Salgın hastalıklarla baş edebiliyoruz, beslenme meselesini aştık, ömür süremiz 50’lerden 90’lara ulaştı. Münasebetiyle da ‘Niçin yaşıyorum?’ sorusu daha çok gündemimize girmeye başladı. Bir robot çağının başındayız ve önümüzdeki yıllarda, şu anda bizi meşgul eden ya da oyalayan pek çok işi bizim yerimize robotlar yapacak. Bu durumda insanlık olarak önemli bir boşluğa düşeceğiz. O günler geldiğinde mana konusunu artık olduğunda daha fazla sorgulayacağız.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
