Türkiye’deki ve dünyadaki yangın, sel üzere doğal afetler haftalardır keder ve tasa ile takip ediliyor. Bilhassa yangın, zelzele üzere durumlarda insanların birilerine yahut bir bilgiye inanma ve güvenme muhtaçlığının arttığını belirten Anadolu Sıhhat Merkezi’nden Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Kişi kendini inançta hissetmek, denetim sahibi olmak için inanmak ister ve çoklukla toplumsal medyadaki hakikat olmayan haberlere yönelebilir. Fakat aldatıcı bu haberler toplumda korkunun ve dehşetin artmasına ve kişinin kendini çaresiz hissetmesine, panik haline sebep olabilir. Aldatıcı ve hakikat olmayan sansasyonel haberler, gerçek haberlerden daha çok korkuya neden oluyor” dedi.
Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, şu periyot toplumun psikolojisiyle ilgili değerli bilgiler verirken, yangın, sel yahut sarsıntı üzere afetlere maruz kalan şahıslara nasıl uygun bir halde dayanak olunabileceği ile ilgili de tekliflerde bulundu…
Yangının sırf içinde yaşanılan meskenleri, ormanları etkilemekle kalmayıp, hayatın öteki alanlarını da sarsacak tesirlere neden olabildiğini hatırlatan Anadolu Sıhhat Merkezi’nden Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Doğrudan bu felakete maruz kalmasak bile etrafımızda gördüğümüz ve çaresizlik hissettiğimiz pek çok acı olaya tanıklık edebiliyoruz. Münasebetiyle tüm bu durumlar birtakım olumsuz ruhsal süreçleri de beraberinde getiriyor. Afetlerde, kazalarda, büyük yıkımlarda birbirimize muhtaçlığımız olduğunu unutmadan yardıma gereksinimi olduğunu düşündüğümüz şahıslara yardım eli uzatmalıyız” dedi.
Her insanın yansısı farklı olabilir
Afetler, kazalar ve travmatik durumlarda, bilhassa de tüm toplumu etkileyen büyük olaylarda bireylerin birbirine olan dayanağı, yaşanan yıkıcı olay sonrası etkilenen şahısların olağan hayatına daha kolay ahenk sağlamasına yardımcı olduğunu söyleyen Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Olumsuz olaylara maruz kalan bireylere yalnız olmadıklarını hissettirmek, içinde bulundukları durumla başa çıkmaları için hayli önemli” biçiminde konuştu.
Yangın sırasında ve sonrasındaki yansıların her beşerde farklılık gösterdiği üzere birçoğumuzda olan ortak hissin kaygı olduğunu lisana getiren Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Kişinin ruh durumu, yangının şiddeti ve yangın alanına ne kadar yakın olduğu, ne kadar etkilendiği verilen yansıyı değiştirebilir. Konutu, iş yerleri yanan bireyler yaşadıkları bu ani yıkıcı olayın tesiriyle karamsarlık, ümitsizlik, mevt isteği yahut mevt korkusu, öfke, ıstırap yahut gerekeni yapamadıklarını düşünerek pişmanlık yaşayabilirler ve durumu kabullenmekte zahmet çekebilirler” açıklamasında bulundu.
Geçmişte korku bozukluğu, panik bozukluk yaşayanlar olumsuz etkilenebilir
Kişinin direkt yangın felaketine maruz kalmış olmasının, meskeninin, eşyalarının yanmasının epey yıkıcı ve baş edilmesi güç bir durum olduğunu ama yangına direkt maruz kalmayan şahısların de bu durumdan önemli derecede etkilenebildiğini belirten Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Örneğin, yangın haberlerini takip eden ve yaşadığı ıstırap, endişe nedeniyle günlük hayatına odaklanamayan yahut geçmişte panik bozukluk, dert bozukluğu yaşayan şahıslar, geçmişte bu üzere benzeri travmalar yaşamış bireyler günlük yaşantılarını aksatacak, kendilerine ziyan verecek derecede tasa ve kaygıya sahip olabilirler. Bu üzere durumlarda kişi kendi ruh durumundaki olağan olmayan durumların farkında olmayabilir o nedenle yakın etrafının müşahedesi ve gerekirse bir uzmana yönlendirmesi önemlidir” dedi.
Yangına maruz kalmış yahut kayıp yaşamış bir kişinin yaşadığı travmanın şiddeti ile alakalı olarak farkında olmasa da ruh sıhhati uzmanı tarafından ruhsal dayanağa gereksinim duyabileceğinin altını çizen Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Ne olursa olsun yalnız olmadığını, onun yanında olduğunuzu sık sık hatırlatın. Gerekirse bir uzman dayanağı alması için ısrarcı olmadan destekleyin. Kendinizi umutsuz, çaresiz hissediyorsanız, günlük rutinlerinizi aksatacak derecede yangın ve yangınla ilgili haberlerden etkilendiğinizi düşünüyorsanız, yangına maruz kaldıysanız, bir kayıp yaşadıysanız kesinlikle vakit kaybetmeden ruhsal dayanak almalısınız” hatırlatmasında bulundu.
Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, yangın ve öteki afetlere maruz kalan şahıslara nasıl dayanak olunabileceğine ait tekliflerde bulundu:
Olaya maruz kalan kişiyi dinleyin
Kişi yaşadığı olumsuz durumu tüm detaylarıyla paylaşmak isteyebilir yahut hiç bu bahis hakkında konuşmak istemeyebilir. Neler hissettiğini, neler yaşadığını anlatmasına müsaade verin ve sabırla dinleyin. Yaşadıkları hakkında paylaşımda bulunmak istemiyorsa ısrarcı olmayın. Dinlerken yargılamayın, eleştirmekten kaçının. Yaşadığı olumsuzluğu paylaşacağı birinin olduğunu bilmek ona yeterli hissettirecektir.
Ona muhtaçlığı olduğunda yanında olacağınızı söyleyin
Olumsuz durumlar sonrasında beşerler her vakit konuşmak istemeyebilir, olayı hatırlatacak şeyleri düşünmek istemeyebilirler. Bazen hiçbir şey yapmadan yalnızca yanında olmak, varlığınızı hissettirmek bile âlâ gelecektir. Bu üzere olaylar sırasında yahut sonrasında gereksinim duyulan şey kişiyi dinleyen, inanç veren, anlamaya çalışan, hoşgörülü birinin yanında olduğunu hissetmesidir. Gereksinimi olduğu her vakit size kolaylıkla ulaşabileceğini hatırlatın.
Sağlıklı düşündüğü bir devirde olmadığını, vakte gereksinimi olduğunu unutmayın
Yangında kayıp yaşayan kişi bu yıkıcı olayın tesiriyle bir mühlet sağlıklı düşünemeyebilir, kendini anlatırken hislerini tabir ederken zorlanabilir, günlük hayatına geri dönmesi vakit alabilir. Bu sırada etrafındakilerin dayanağı, söyledikleri, kişinin güzelleşmesine katkı sağlar. Çabucak eski yaşantısına dönmesini beklemek ve hiçbir şey olmamış üzere davranmak yapılan en büyük yanılgılardan biridir.
Yaşadıkları şok ve çaresizlikle birlikte olaylar hakkında hakikat yorumlar yapamayabilirler. Bu nedenle onları rahatlatmak ismine süreksiz tahliller üretmek yerine kalıcı ve ömürlerini kolaylaştırıcı gerçekçi fikirlerle yardımcı olmaya çalışmalısınız.
Toplumdaki öteki bireylere de takviye olmak ismine yangın sonrası ruhsal dayanak sağlamaya istekli uzman şahısların bağlantı bilgilerini mümkün olduğunda fazla bireyle paylaşmaya çalışın. Buna ek olarak toplumsal medyadaki yanlış ve aldatıcı, paniğe sürükleyici bilgilerin yayılmaması için bu bilgileri gerekli yerlere bildirin.
Suçlayıcı lisan kullanmak yerine bugünlerde uzlaşmacı, yardımcı ve barışçıl bir lisan kullanmaya çalışın. Birçoğumuz yaşanılan bu üzücü yangın felaketi nedeniyle üzgünüz, hislerimizi paylaşmak istememiz epeyce olağan lakin bunu yaparken kendimizi ve diğerlerini huzursuz edecek telaffuzlardan uzak durmalıyız. Toplumdaki derdin fazla olması kişilerarası çatışmayı ve anlayışsızlığı da beraberinde getirebilir. Bu da gereken yardıma gereğince odaklanmayı engelleyebilir.
Söylenmemesi gereken cümleler:
“İyi tarafından bakmaya çalış.”
“Durumun çok makus, senin yerinde olmak istemezdim.”
“Perişan olmuşsun, berbatsın, durum berbata gidiyor.”
“Yapacak bir şey yok.”
“Herkes senin yaşadıklarını yaşadı.”
“Takma kafana.”
“Bir şey olmaz.”
“Keşke … yapsaydın”
“Neden … yapmadın”
“Düşünmemeye çalış.”
“Korkacak bir şey yok.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
