Üretici için bir sonraki hasat dönemi zora girebilir

İstanbul Bilgi Üniversitesi Memleketler arası İlgiler ve Memleketler arası İktisat Politik Yüksek Lisans Programları Koordinatörü Dr. Öğr. Üyesi Şadan İnan Rüma, dünya genelinde yaşanan hammadde düşüncesinin Türkiye’deki üreticilere yansımasını kıymetlendirdi. Örneğin, tarımda yüksek girdi fiyatları nedeniyle üreticilerin eper vakittir zorlandığını söyleyen Rüma, “Pandemi bunu pekiştirdi. Besin üreticilerinin eserlerini tüketicilere ulaştıramadığı için atmak zorunda kaldığı söyleniyor maalesef. Bir sonraki hasatta gereken girdi maliyetlerini nasıl karşılayacakları konusunda epey kaygılılar” dedi.

Dünyada yaşanan hammadde ıstırabı pandemi ile bir arada daha da gün yüzüne çıkıyor. Sorunun temelini gereksinimlere yönelik değil, doğayı tahrip eden ve kâr hırsına yönelik üretim ve kâfi gelir sağlanmadan borçlanma yoluyla tüketime teşvik oluşturuyor. Global eşitsizlikler çerçevesinde hammadde ihracatçısı ülkelerin ekonomilerinin bu ihracata dayalı bir sınırlılıktan muzdarip olmaları da sorunun bir başka kesimi. Bunlar inançlı bir tedariğin sağlanmasını güçleştiriyor.

Ülkeler ortası karmaşık bir tertip mevcut

Plastikten otomotive, tarımdan dokumaya her bölümde hammadde düşüncelerinin olduğunu söyleyen İstanbul Bilgi Üniversitesi Milletlerarası Alakalar ve Milletlerarası İktisat Politik Yüksek Lisans Programları Koordinatörü Dr. Öğr. Üyesi Şadan İnan Rüma, “En başta petrol fiyatları esasen istikrarlı değil. Bu da bütün kesimleri tesirler. Neoliberal globalleşme ile kesimlerin de ülkelerin de karmaşık ağlarla birbirinin içine geçtiği karmaşık bir sistem oluştu. Örneğin Pfizer-Biontech aşısının patenti özgür bırakılsa bile üretilebilmesinin bir yıl kadar müddet alabileceği konuşuluyor. Zira 16 ülkeden gelen 30’dan fazla bileşene dayandığı söyleniyor. Üstelik borçlanma arttı. Neoliberal ekonomiyi savunagelen meşhur The Economist Mecmuası bile global borçlanmanın alarm verici seviyelerde olduğunu yazmıştı. Amerikan iktisadının ve idaresinin dalgalanmaları ile gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerinin durumları ve idarelerinin tavırları nedeniyle doların gidişatı da itimat vermiyor. Doların fiyatı her türlü tedariği etkilediğinden ötürü asal kıymet arz ediyor. Bu bağlamda birçok öge sorun hâline geliyor: Hangi dal plastik tedariğinde sorun olursa etkilenmez ki? Tarımda sorun olursa besin fiyatları etkileniyor ve besin fiyatlarından etkilenmeyen sıradan insan olabilir mi? Yem hammaddelerinde fiyat artışları altı yılın tepesine ulaşmış, et fiyatlarına yansımaması mümkün mü? Kauçuk tedariğinde sorun otomotiv bölümü başta olmak üzere birçok dalı etkiliyor. Pamuk yahut elyaf tedariğindeki sorun dokumacılık dalını etkiliyor; pamuk ve polyester üzere iplik fiyatlarında yüzde 75’e varan artışlar iletiliyor. Bütün bunlara ısrarla üretim ve tüketimin tabiatla ahenk içinde gerçekleştirilmemesinden, tabiatın insafsızca tahrip edilmesinden kaynaklanan ekolojik krizi eklediğimizde durum vahimleşiyor. Örneğin otomotiv bölümünde yaşanan kauçuk ıstırabının nedenlerinden biri kauçuk bitkisinin yapraklarında görülen bir hastalık olarak bildirildi” dedi.

Gıda üreticileri eserlerini çöpe atıyor

Türkiye’deki üreticilerin hammadde düşüncelerinden elbette etkilendiğini lisana getiren Rüma, şöyle konuştu: “Bu durum kendi yapısal meselelerini da pekiştiriyor. Örneğin tarımda yüksek girdi fiyatları nedeniyle üreticinin zorlandığı hayli vakittir lisana getiriliyordu. Pandemi ile bu pekişti. En son yaşadığımız tam kapanma nedeniyle besin üreticilerinin eserlerini pazarlara ulaştıramadığı için çöpe atmak zorunda kaldığı söylendi. Bir sonraki hasatta gereken girdi maliyetlerini nasıl karşılayacaklar? Plastik kesiminin hammadde düşüncelerinden etkilendiği ve ithalat vergisi, yerli hammaddenin iç piyasada kullanılması üzere taleplerde bulunulduğu görülüyor. Pandemi nedeniyle geçen yıldan bu yana tedarik zincirlerindeki aksamalar, navlun artışı üzere sıkıntıların hammadde ithalatında dert yarattığı bildiriliyor. En son hem Amerika hem Avrupa’da Yeşil Mutabakat ismiyle lisana getirilen tabiatla uyumlu sürdürülebilir üretim ve dayanak paketleriyle de kendisini gösteren çalışanların alım güçlerini arttıracak ve istikrara kavuşturacak siyasetlerin uygulanması pandemi nedeniyle pekişen krizlerden çıkılabilmesi için elzem görünüyor.”

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı