Türkiye iktisadına kıymetli düzeylerde kaynak yaratan, sağladığı istihdam ile iktisada istikamet veren perakende bölümü, Liderler tarafından masaya yatırıldı. Dalın mevcut durumu, geleceğini ve tahlil bekleyen sıkıntılarını lisana getiren Liderler, 2021’in dal açısından verimli geçtiğinin altını çizdiler.
Perakende dalının en verimli buluşma platformu olarak tüm bölümü bir ortaya getiren Perakende Günleri’21 güne kıymetli bir toplantıyla başladı. Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Prof. Dr. Hüseyin Altaş, Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) YKB Serhan Tınastepe, Besin Perakendecileri Derneği (GPD) YKB Galip Aykaç ve Konut dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği (ETÜDER) Lideri Melih Şahinöz’ün iştirak gösterdiği basın toplantısında perakende kesiminin mevcut durumu, geleceği ve tahlilleri masaya yatırıldı.
Kamudan alınan takviyelerle pandemi sürecini atlatmak için çabalıyoruz…
Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Prof. Dr. Hüseyin Altaş konuşmasında şu değerlendirmelerde bulundu: “Ülkemizde birinci olarak 2020’nin mart ayında olayların görülmesiyle pandemiyi hissettik. Olay sayılarının artmasıyla birlikte özel kesim olarak tam kapanma sürecini yaşadık. Uzun bir müddet kapalı kaldıktan sonra 11 Mayıs 2020 ve 1 Haziran 2020 tarihleri ortasında AVM’leri açtık. AYD olarak, bu süreçte perakendecilerin yanında yer aldık. Kira almayarak Avrupa ve Dünyaya örnek olacak dayanışma örneği gösterdik. Ardından kira indirimleriyle kiracılarımıza takviye olmaya başladık lakin 1 Aralık 2020’de tekrar kısıtlamalar başlayınca cirolarımız tekrardan düşmeye başladı. 17 günlük tam kapanmanın akabinde açılış ile birlikte âlâ bir tabloyla karşılaştık. Tüketicilerimiz AVM’leri özlemiş, birinci gün prestijiyle 2,2 milyona yakın giriş yakaladık. Bu sayı pandemi öncesinde 6,5 milyon civarındaydı. Şu anda günlük 3,4 milyon civarında girişleri yakaladık. Cumartesi günlerinin de açılmasıyla birlikte sayıların giderek yükseleceğini ön görüyoruz. Bu tablonun yanı sıra büyük zorluklar da yaşadık. Kısa Çalışma Ödeneği, vergilerin ötelenmesi, KDV’nin 8’e indirilmesi, kamudan alınan büyük dayanaklarla süreci atlatmak için var gücümüzle çalışıyoruz.”
Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel: “15 aydır birinci kere bir ortaya gelebiliyoruz. Bu bağlamda Suat Soysal’ı içtenlikle tebrik ediyorum. Son bir ayımız Perakende Günleri’nin düzenlenip düzenlenmeyeceği konuşmalarıyla geçti. Açık havada, gerekli önlemleri alarak bir formda Perakende Günleri’nin 20’incisini gerçekleştirmenin memnunluğunu yaşıyoruz. Umuyoruz ki 15 ay evvel başlayan bu büyük sorun yakında geride kalacak. İnsan her vakit umutla yaşar… Biz de; iki sene sonrasında yine olağana döneceğiz beklentisiyle, yıl bitimine yanlışsız olağana döneceğiz fikirleriyle -yeni olağanın ne olacağını bilmeden- en azından önlemlerin, kısıtlamaların denetimli olarak azaltılacağı günleri hasretle bekliyoruz. Bu devri nasıl geçirdik? Dayanışmayla, devlet destekleriyle… Dünyada pek çok perakende firmasının iflaslarına şahit olduk. Gözlemlediğimiz en değerli tesir Kısa Çalışma Ödeneği oldu. Bununla birlikte bilhassa vergilerdeki öteleme, kiralamalardaki KDV indirimleri ve natürel ki kesim içi dayanışma ile bölümün birbirine dayanağı bizim için bir epey kıymetli oldu. Şu anda perakende kesiminin içinde bulunduğu durum iki kıymetli bilgiye işaret ediyor: Birinci olarak turizm verisi… Geçtiğimiz yıllara baktığımızda 2019’un birinci dört ayında 8,7 milyon yabancı turist görüyoruz. Bu yıl ise birebir sayı 2,7 milyonda ve bu perakende dalı için önemli bir sorun.”
Öncel kelamlarını şu formda sürdürdü: “Özellikle tedarik zincirinin kırılması ve döviz kurunun yükselmesiyle birlikte lojistik maliyetlerinde önemli artışlar meydana geldi. Ama bunlar dal fiyatlarına yansımadı. Bu durum, 2020 yılından 2021’e gelindiğinde perakende kesiminin borçlanmasında 30’luk bir artışa sebebiyet verdi. Yüksek faizle borçlanmak, bölümdeki firmaların kırılganlıklarını artırdı. Üyelerimiz ortasında en büyük zorluğu yeme-içme konusunda faaliyet gösteren temsilcilerimiz yaşadı. Besin dışı perakende kesimi, yeme-içme bölümüyle iç içe geçmiş, birbirlerini destekleyen ve etkileşime girerek sinerji yaratan bölümler haline geldiler. Birbirlerinin verimliliklerini etkiliyorlar.”
Gıda güvenliği için yeni bir sistem geliştiriyoruz…
Ev dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği (ETÜDER) Lideri Melih Şahinöz: “Kriz ve pandemi bizi yavaşlattı. Konut dışı tüketim bölümünün Türkiye’deki büyüklüğü direkt 4 milyon, dolaylı 12 milyon bireye istihdam sağlıyor. Bütün oyuncuları ile. 300 milyon TL büyüklüğünde bir ciroyu temsil ediyoruz. Niçin önemli ziyan gördük? Üyelerimizin servis verdiği müşterilerin tamamı restoran, kafe, büfe üzere yerler ile kamu ve turizm! Bunların 80’ini oluşturan küme ortadan kalkmış oldu. Açma ve kapama tansiyonumuzu daha da zorlaştırdı. Zira her açıldığında müşterilerimiz için mal gönderiyoruz, fakat sonrasında tahsilatları yapamıyorduk. Bu tip zorlukların hoşluğu insanları bir ortaya getirmesi. Hiçbir vakit yapamadığımız bir şeyi yaparak birkaç özel projeyi hayata geçirdik. Finansal sürdürülebilirliği sağlamak için 12 aya varan taksitlerle özel bir kredi kartı çıkardık. Yanı sıra yeni bir sistem geliştiriyoruz. Tüketici yediği-içtiği her şeyin nasıl hazırlandığını, masaya nasıl geldiğini bilecek. Besin Güvenliği Derneği’nin de olduğu 12 STK ile bir sistem geliştiriyoruz. Eylül 2021 itibariyle restorana girdiğiniz QR kod ile sipariş verir üzere, yeniden QR ile ilgili tedarikçisinin güvenliği görebilecek, yediği eser inançlı mi diye bakabilecek. Bunu dünyada birinci kez hayata geçiren ülke olacağız.”
Ortak masraf meselesinin çözülmesi gerekiyor…
Tüm Restoranlar, Turizmciler Derneği (TÜRES) Genel Lideri Ramazan Bingöl: “Pandemide en büyük darbeyi biz aldık. Bu devirde 70 küçüldük. Tabi ki 200 milyar liranın üzerinde süreç hacmi olan bir bölümüz. 2 milyona yakın çalışanımız var. 150 bine yakın irili ufaklı ticarethane mevcut. Mal ve tedarikçilerimizle birlikte (aileler dahil) 10 milyon kişilik bir aileyiz. Art planda görülmeyen bize mal ve hizmet üreten tedarikçilerimiz de çok büyük badire çekti.”
Bingöl kelamlarını şu halde sürdürdü: “Anadolu’yu besleyen ve süreç hacmini geliştiren kesimlerden biriyiz. Anadolu’dan rastgele bir kişi İstanbul’a ya da diğer bir yere geldiğinde çalışmaya başladığı bölüm biziz. Münasebetiyle bu periyotta bu manada da mal ve hizmet üreten ve başka beşerler büyük problem çekti. Pekala biz TÜRES olarak ne yaptık? Hükümetimize ve devlet yetkililerine projeler üreterek nasıl katkıda bulunmalıyız, neler yapabiliriz diye pek çok teklifte bulunduk. Ve değerli sonuçlar aldık. Şunu da yaptık; dalımıza 20 milyon TL’den fazla yardımda bulunduk. MÜSİAD, Kızılay, Yemeksepeti ve Coca Cola ile muahedeler gerçekleştirdik. Bu mutabakatlar sayesinde üyelerimize kira ve çalışanlarımıza da kumanya yardımında bulunduk. Üyelerimizden bize en çok gelen şikayetlerden biri bilhassa ortak sarfiyat meselesi… Bu sorunun çözülmesi gerekiyor. Bütün AVM’lerde kangren olmuş bir yaradır.”
Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Galip Aykaç: “Pandeminin açıklandığı periyot öncesinde neler yapılabileceğine ait çalışmalar yapan GPD, ilgili makamlarla yaptığı toplantılar sonucunda geliştirdiği ve gündeme getirdiği teklifleri hayata geçirdi. Böylesine bir periyotta, insanların temel gereksinimlerinin karşılanması en kıymetli gaye oldu. Tedarik zincirinde aksayan noktalar belirlendi ve bu alanlara ait tahliller hayata geçirildi. Stoklarımızı yükseltmeye başladık. Panik alışverişinin de önüne geçmek için birçok faaliyetimiz oldu. Anlık kimi durumlar dışında Türkiye, besin tedariği konusunda başka ülkeler üzere market raflarının boş kalmasına müsaade vermedi. Aldığımız önlemlerin tesirini bu noktada gördük. Süreci uygun bir formda yönetmeye de devam ediyoruz. Kısıtlamalar, tedarik zincirinin kimi noktalarında aksamalara sebep olsa da, bunları aşmasını bildik. Pandemi esnasında bölüm, bilhassa 2020’de, 30’un üzerinde bir büyüme gerçekleştirdi. 2021’in birinci çeyreğinde, pandemi ve enflasyonun tesirine karşın 2’nin üzerinde bir büyüme görünüyor. Bununla birlikte 2021’in ikinci yarısından itibaren enflasyonda düşüş bekliyoruz. Besin perakendeciliğiyle ilgili, biraz da haksız olarak kimi ithamlarda bulunuldu. Enflasyonu güya besin perakendecileri üst çekiyormuş üzere bir algı oluşturulmaya çalışıldı. Bu yanlış bir algıdır. Zira enflasyon bir sonuçtur. Enflasyonla ilgili meseleleri azaltmak için dışa bağımlılığı azaltmak zorundayız.
Hibe sistemi daha faal çalışmalı…
Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Başkanı Serhan Tınastepe: “80’e yakın üyesiyle Zincir Mağazalar Derneği, besin dışı organize perakendenin kıymetli bir temsiliyet gücünü barındırıyor. 320 milyon liralık bir ciroyu temsil ediyoruz. Türkiye bir krizler ülkesi. Çok genç yöneticilerin bile 5-6 kriz yönetme deneyimi var. Lakin kimsenin pandemi yönetme deneyimi yoktu. Nihayetinde kamu takviyesi ve kesim dayanışması ile güçlü geçen sürecin akabinde muhakkak bir noktaya gelindi. Umarım Perakende Günleri, pandemi tesirlerinin azalmaya başladığı bir milat olarak kayıtlarda yerini alır. Bu bahiste en değerli beklentimiz, bölüm için dayanışma örnekleri dışında kamu dayanağı… Pandemi başladığında, devlet dayanağıyla süreçten kurtulabileceğimiz konuşulmuştu. Dayanakların artarak devam etmesi çok kritik. Bugün rekabet bile memleketler arası arenada çok farklı bir alanda. Gerçek ve özel bölümü destekleyen ülkeler, rekabet avantajı kazanır durumdalar. Bilhassa markalarımızın, şirketlerimizin, perakendecilerimizin rekabet gücünü muhafazaları ve geliştirmeleri için kamunun aktif dayanakları artarak devam etmeli. Kısa Çalışma Ödeneği’nin kurallarının uygunlaştırılarak devam etmesi çok kritik. Öteki husus ise hibe takviyeleri. Yalnızca kredi ile olabilecek bir durum değil. Birçok şirketimiz 4-5 yıldan evvel kendini toparlayamayacak durumda. Hasebiyle hibe düzeneği daha faal çalışmalı. Kira konusunda tahlil çok değerli, kısmi kapalılık devri için de bir regülasyon gelmeli.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
