Sözcüklerin çok taraflılığı ve çeviri çalışmaları üzerine araştırmalar yapan sanatçı Deniz Gül’ün, “Ardışık” programı kapsamında SALT Galata’nın üç katına yayılan “Kazı ve Yüzey” standı 27 Haziran’a kadar uzatıldı. Stant lisanın araçsallaştırılması ve sözcüklerin katıksız manalar barındırması fikrine karşı önermeler geliştiriyor.
Sözcüklerin çok taraflılığı ve çeviri çalışmaları üzerine araştırmalar yapan sanatçı Deniz Gül, lisan kavramına bir sanat biçimi olarak ilgi duyar. Pratiğinin temel ögeleri olan metin, heykel ve enstalasyonları -bir his, fikir ya da tesadüfün canlandırılması gibi- sesten yola çıkarak kelam, obje ve hareketleri lisana getirmeye odaklanır. Ardışık programının ikinci standı Kazı ve Yüzey’deki işlerinde şimdiye dek başvurduğu görsel mecralardan uzaklaşan sanatçı, lisanın sadece bir bağlantı aracı halinde tanımlanmasına karşı, üretiminde sözcükleri kullanır. “Dil nasıl icra edilir? Ekonomik, ekolojik ve toplumsal kriz vakitlerinde sözcüklerin süreçlere müdahilliği ve tesirleri nasıl takip edilir?” SALT Galata’nın üç katı ve çevrimiçi ortamda sunulan standın ziyaretçilerini, bu sorulara duyduğu meraka ortak etmeye öncelik veren Gül, lisanla kurulan bildik ilgilere yeni bakış açıları geliştirmeyi emeller.
Sanatçıya nazaran lisan, sürekli yeni baştan yapılanmakta olan bir kurgu, hudutları daima müzakere edilen bir coğrafyadır. Yazma hareketini kelamın değişip dönüştüğü, “kuralsız bir oyun alanı” olarak tanım eden Gül’ün Klavuz (2016-2021) işi, satır satır taradığı Türkçe yazım kılavuzunda çağrışımlara dayanan ve mutlak bir manaya ulaşma gayreti olmayan yazılımüdahalelerden oluşur. Bu düzenlemeleri gösteren Klavuz sayfaları, giriş katındaki SALT Araştırma yerinde incelenebilir.
Tavlamalar (2021), bir sözcüğün başkasını çağırması, sanatkarın deyişiyle “tavlaması” sonucu kurulan kelam öbeklerinden meydana gelir. Birinci kattaki ses kaydı, sesin sesi, kelamın sözü çağırdığı bir şiiri andırır.
Gül’ün çeşitli ülkelerde çektiği kısa görüntülerden kesitler içeren Kartpostal (2017-2020), SALT Galata’daki bilgilendirme ekranlarının günlük akışına sızar. Gündeliklik ve sıradanlığı bir görsel alfabe fikri üzerinden düşünen bu hareketli imgeler, ayrıyeten, alışılmış görüntüler ve öbür temsilî manzaralarla hatırlanan kartpostal estetiğinin dijital ortamda yine yorumlanmasına dair mütevazı bir denemedir.
Sanatçının Daire Düz (2021) işi, “Söylemek yapmaktır” önermesine dayanan “söz hareket kuramı” ile ilişkilenir. Çizgi çekmek kadar kolay lakin temel bir hareketi temel alan performans, yazma, silme ve yine yazma hareketleriyle ortalarındaki duraksamaları, bu kattaki stant yerinde fiziki bir yapının sil baştan kurulmasıyla yansıtır. Standın geneline hem gerçekte hem de mecazen hâkim olan “yapım aşamasında” hissi, bu iş özelinde, birçok vakit göz gerisi edilen iş gücüne dikkati çeker.
SALT’ın Çalışma Kümeleri kapsamında Ekim 2020’de, Gül’ün bir küme iştirakçiyle yürüttüğü atölye ile başlatılan antoloji projesi Çeviri’nin çalışmaları da stant paralelinde devam ediyor. Üç basamaklı proje, lisana dair aciliyetleri ve süregelen tartışmaları irdelemeye; yabancı lisanlardaki kavramlara Türkçe karşılıklar geliştirerek bunları ulaşılabilir kılmaya odaklanıyor. Postkolonyal teori, feminist ve kuir düşünüş, yeni materyalizm, teknoloji ve data kullanımı üzere başlıklar altında derlenen Çeviri antolojisinde, Gül’ün projeye davet ettiği sanatçı, küratör, muharrir ve akademisyenlerin katkısıyla çevirisi yapılan metinler, sanatçı konuşmaları ve sunum-performanslar yer alıyor. Müşterek bir düşünsel üretim sürecinin çıktısı olarak bir web sitesinde derlenen içerik, giriş katının yanı sıra uzaktan incelemeye açılıyor.
SALT’tan Amira Akbıyıkoğlu ile Farah Aksoy tarafından hazırlanan ve sanatkarlar Barış Doğrusöz, Deniz Gül, Volkan Aslan, Aykan Safoğlu ile Fatma Belkıs ve Onur Gökmen’in stantlarından oluşan Ardışıkprogramı yıl boyunca SALT Galata’da devam edecektir.
SAHA tarafından desteklenen Ardışık, SALT Galata’nın akabinde, L’Internationale üyesi kurumlardan Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía (Madrid), Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (Varşova) ve M HKA, The Museum of Contemporary Art’ın (Antwerp) 2021-2022 programları kapsamında sunulacaktır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
