Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Klinik Psikolog Saadet Aybeniz Yıldırım, çocukların duygusal zekaları ve merak hislerinin gelişme sürecine ait değerlendirmelerde bulundu.
Merak varsa öğrenmek o kadar kolay
Merakın bir his olup olmadığının hala tartışılan bir bahis olduğunu belirten Klinik Psikolog Saadet Aybeniz Yıldırım, “Bu tartışmanın dışında iki çeşit meraktan bahsedebiliyoruz. Birincisi durumsal merak, herkeste var olan yeni bir durum karşısında ortaya çıkan bir merak. Kişilik özelliği olarak söz edebileceğimiz merakın ise çocuklarda nasıl oluştuğunu ve kişilik yapılarında bu özelliğin nasıl geliştiğini düşünebiliriz. Aslında çocuklar doğuştan meraklı olarak dünyaya geliyorlar. Bilhassa yürümeye başladıktan sonra etrafını ve etrafını merak etmeyle başlıyor. Vakit içinde bu merakı canlı tutup tutmamakla alakalı bazen meseleler yaşayabiliyoruz. Daha büyük yaşlarda bu merak duygusu çok canlı değilse yine oluşturmak gerekiyor. Klinik müşahedelerin desteklediği biçimde merak varsa öğrenmek çok daha âlâ bir biçimde gerçekleşebiliyor.” diye konuştu.
Bilginin kalıcılığı merakla bağlantılı
İnsanların birden fazla vakit hislerinin peşinden koştuklarına dikkat çeken Yıldırım kelamlarına şöyle devam etti:
“Bilgi odaklı öğrenme merak hissinin etkin olmasıyla ortaya çıkıyor. Çocuklar doğdukları andan itibaren merak hisleri pekiştirildiği vakit onlarla birlikte bilgi daha kalıcı bir formda devam ediyor. Genel itibariyle baktığımız vakit öğrencilerde ve çalışanlarda bu merak hissinin art planda kaldığını görüyoruz. Tabi bunun eğitim sistemiyle de ilgisi oluyor. Tahminen meraka dayalı olmamasından ötürü ancak bundan zati yavaş yavaş uzaklaşılmaya çalışılıyor. Merakın oluşturulmasında en değerli nokta olan bilginin aktarılma biçimi çok kıymetlidir. Zira biz bilgiyi oluştururken daha kitabi bilgi olarak aktardığımız vakit bu bizim zihnimizde aşikâr bir mühlet kalabiliyor. Bilginin kalıcılığını artırmak için bir hususla ilgili çalışılıyorsa çocukların varsayımda bulunmaları istenebilir yahut bir kitap okunuyorsa okumaya başlamadan evvel çocukla sohbet edilebilir. Öncelikle bir şema noktası oluşturulup daha sonra o şemada ki eksik bilgilerin merakla desteklenmesi çok değerli olabiliyor.” dedi.
Anne ve babanın bu süreci desteklemesi çok önemli
Belli bir yaştan sonra çocuğun etrafını daha çok incelemeye başladığını, ayrıntıları öğrenmek istediğini ve merak üzerine sahiden çok fazla soru sormaya başladığını tabir eden Klinik Psikolog Saadet Aybeniz Yıldırım, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Her an, her durumda bilgi paylaşmak ve o merak hislerini cevaplayabilmek ismine anne ve babalar bazen tükenme yaşayabiliyorlar. Bu vakit çok değerli zira bu yaş kümesinde bilginin oluşturulma noktasında soruların karşılıksız kaldığı, anne ve babaların cevapsız kaldığı ya da sorular geçiştirildiği vakit o merak maalesef canlı olmayan merak noktasına geçiyor. Çocuk anne ve babadan istediği cevapları alamayınca içine dönebiliyor, bu merakını içsel bir süreçle geliştirmeye çalışıyor. Bu noktada çocuk soru yönelttiği vakit faal olarak karşılık verilmelidir, o merak bir arada giderilmelidir. Anne ve babaların da bu süreci birlikte desteklemeleri çok değerli. Anne ve babaların ağır bir iş temposu olabiliyor lakin bu noktanın çok değerli. Birlikte o sürecin desteklenmesinin epeyce tesirli olduğunu söyleyebiliriz. Bir mevzuyu bir arada araştırabilirler, onlarında merakını ortaya koyacak halde çok yüzeysel olmadan birbirleriyle bilgi paylaşımı yapabilirler.”
Ekran kullanımında büyükleri örnek alıyorlar
Çocukların dijital ortamlar ile ilgili muhakkak büyükleri rol model aldıklarını vurgulayan Yıldırım, “Ebeveynleri ekranda ne kadar vakit geçiriyorsa, çocukların sorularını yanıtlarken ne kadar dikkatlerini verebiliyorlarsa süreç hakikaten o biçimde şekilleniyor. Çocuklara hakikat rol model olmak için onlara ayrılan vakit ekrandan daha bağımsız ve araştırmaya yönelik olmalı. Sonlandırma yapabilmek çok değerli zira sınırsız bir halde ekranda kalmaları çok sıkıntı boyutlara ve davranış sorunlarına kadar gidebiliyor. Denetim noktasında çocuğun neler izlediği, hangi uygulamaları kullandığı, neleri izlemekten keyif aldığını bilmek ve denetim etmek çok kıymetli. Bu yüzden ne kadar mühlet kullanıp kullanmayacağı ile ilgili hudut oluşturulmalı. Konut içinde çocukların sorumluluklarla birlikte çok hoş devam ettiğini ve ekrandan koptuğunu da gözlemliyorum fakat bunun muhakkak anne babalar tarafında oluşturuluyor olması çok kıymetli. Her yaş kümesine verilecek sorumluluklar farklıdır. Yaşa nazaran sorumluluk verilmesinin çok değerli olduğunu söyleyebiliriz.” dedi.
Gözleme dayalı oyuncaklar tesirli olabiliyor
Klinik Psikolog Saadet Aybeniz Yıldırım, oyuncaklar konusunun anne babalar tarafından epey merak edilen bir bahis olduğunu belirterek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu aslında biraz da çocuğun ne ile ilgilenmek istediği ve neye karşı merakı olduğu ile ilgili bir durum. Çocuğun isteğine nazaran burada bir merak ortaya çıkıyor. Kimi çocuklar mekanik oyuncaklarla memnun olurken, kimi çocuklar diğer oyuncaklarla keyifli oluyorlar. Bu noktada yapbozun çok büyük tesiri var. Kesim sayısı arttıkça daha zorlanabiliyorlar. Oluşturmaya yönelik, kendilerinin müşahede yaptıkları oyuncaklar daha tesirli olabiliyor zira hayal dünyaları merakla birlikte ortaya çıkıyor. Bazen büsbütün imgesel bir objeyi alıp onun otomobil olduğunu söyleyebiliyorlar. Objeleri çok fazla tanımadıkları için kendilerince manalar yükleyebiliyorlar. Hayal dünyaları da o merakla bir arada ortaya çıkabiliyor. Çocuğu gözlemlemek çok değerli bir durum. Çocuğun neyden keyif aldığı konusunun üstüne giderek merak hisleri öğrenilebilir. Yani bir kız çocuğu illa bebekle oynayacak diye bir durum yok. Farklı şeylerden keyif alabiliyorlar.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
