Çocuğunu çokdilli yetiştirmek isteyen anne ve babalar ne yapmalı?
Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yabancı Lisanlar Eğitimi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Belma Haznedar’ın kaleme aldığı ‘’İkidillilik ve Çokdillilik /Erken Çocukluk Periyodunda Birden Fazla Lisan Öğrenimi’’ (Anı Yayıncılık) başlıklı kitap okurlarla buluştu. Erken çocukluk devrinde birden fazla lisan tahsilinin dilbilimsel, bilişsel, nörolojik ve sosyolojik özelliklerini inceleyen bu çalışma, çocuğunu ikidilli yahut çokdilli yetiştirmek isteyen anne babalara takviye olmak emeliyle hazırlanan değerli bir rehber. ‘’İkidillilik ve Çokdillilik /Erken Çocukluk Periyodunda Birden Fazla DilÖğrenimi’’ başlıklı kitabıyla ilgili bilgi veren Prof. Dr. Belma Haznedar yedi ana başlıkta İkidillilik ve Çokdillilik konusunu tüm boyutlarıyla ele alıyor. ‘’İkidillilikten ve Çokdillilikten ne Anlıyoruz?’’, ‘’Çocukta Anadil Edinimi’’, ‘’Erken Çocukluk Periyodunda İkidillilik ve Çokdillilik’’, ‘’İki Dilliliğin Bilişsel, Nörolojik ve Toplumsal Boyutları’’, ‘’İki Lisanda Okuma ve Yazma Marifetlerinin Gelişimi’’, ‘’İkidilli Eğitim Sistemleri’’ ve ‘’Anne-Babalara Sesleniş’’ başlıklı kısımlardan oluşan kitap, erken çocukluk devrinde birden fazla lisan tahsilinin dilbilimsel, bilişsel, nörolojik ve sosyolojik özelliklerini incelerken; çocuğunu ikidilli yahut çokdilli yetiştirmek isteyen anne babalar için değerli bir rehber olma niteliğini taşıyor.
Dil tahsili için ülkü yaş ne olmalı?
Prof. Dr. Belma Haznedar, lisan tahsiline erken yaşta başlamak konusunda şu konulara dikkat çekiyor:
‘’Erken yaşta lisan tahsiline başlamak birçok açıdan avantaj sağlayabilir. Lakin bu bahiste araştırmacılar ortasında önemli görüş ayrılıkları var. Lakin şu bir gerçek; lisan tahsili bugünden yarına kısa müddette gerçekleşmez. Temel bağlantı marifetlerinin ötesinde bir lisanı akademik manada öğrenmek için 5-7 yıl üzere bir müddete gereksinim vardır. Bu manada ne kadar erken başlar ve bunu ne kadar yeterli yaparsanız, daha düzgün sonuçlar almanız mümkün olacaktır. Bence bu ülkemizin kanayan yarası olan yabancı lisan öğretiminin üniversite yıllarına kadar sarkmasını da engelleyecektir. Alışılmış burada çocuklara ikinci/yabancı bir lisanı nasıl öğrettiğiniz de çok önemlidir’’.
Yaş faktörü kadar mesken yahut okul üzere ortamların da ikinci bir lisanı öğrenmede kritik kıymet taşıdığına dikkat çeken Haznedar şöyle devam ediyor;
‘’Çocuğun meskende konuştuğu lisanın içinde yaşadığı toplumda ve okul ortamında ne kadar desteklendiği çok değerli. İkinci bir lisanın sınıf ortamında öğretildiği durumlarda lisanın ferdî hayat elementlerinden büyük ölçüde mahrum kaldığını görüyoruz. Ağır yabancı lisan eğitiminin yapıldığı okullarımız olmakla birlikte, bu ülkemizdeki eğitim programlarının genel normunu oluşturmuyor. Kimi çalışmalarda erken çocukluk yerine sonraki yıllarda başlanan lisan tahsilinin daha düzgün sonuçlar verdiğini öne süren bulgular var.
Bu sonuçlar, tek başına yaşın değil, çocuğun içinde yaşadığı öğrenme ortamının, konutta kaç kitap okunduğunun, ailenin sunduğu imkanların değerine yapılan vurgu bakımından kıymetli. Örneğin, konutunda kitaplarla büyüyen bir çocuğun hem konuştuğu lisanlarda kelam varlığı bilgisinin hem de söz lisanının çok daha varlıklı olduğu görülüyor’’.
İkidillilik hakkında yanlışsız bilinen yanlışlar
Prof. Dr. Belma Haznedar, anne ve babalar için hazırladığı kısımda ise İkidillilik hakkında en çok merak edilen sorulara ve yanlışsız bilinen yanlışlara yer veriyor. İşte bunlardan kimileri;
İki lisana maruz kalmak çocuğumun başını karıştırır mı?
Bu sorunun karşılığı, ‘hayır’. Kimi vakit çocuğun her iki lisandan sözleri tıpkı cümlede kullanmasını, anne ve babalar baş karışıklığı olarak algılayabilir. Bu, ikidillilik literatüründe lisan değiştirme/düzenek değiştirme olarak bilinir ve yetişkinlerin de sıklıkla yaptığı olağan bir kullanım biçimidir.
Çocuğum her iki lisanını tıpkı derecede akıcı ve yanlışsız kullanabilir mi?
İkidillilik alanında en yanlış bilinen bahislerden biri, ikidilli bir çocuğun her iki lisanını tıpkı derecede akıcı ve hakikat konuştuğu tarafındaki görüştür. İkidilli bireyler gerek eğitim imkanlarına erişim, gerekse içinde yaşadıkları konut, topluluk ve çalışma şartları nedeniyle, her iki lisana eşit oranda maruz kalamayabilirler. Ayrıyeten, ikidilli şahıslar lisanlarını farklı şahıslarla, farklı nedenlerle, farklı ortamlarda, farklı işleri yapmak için kullanırlar. Her bir lisandaki akıcılığı ve yanlışsız kullanımı, kişinin o lisana ne ölçüde muhtaçlık duyduğu ve hangi sıklıkla kullandığı ile direkt ilgilidir.
İkidillilik çocuğumu daha zeki mi yapar?
İkidillilik çocuğunuzu daha zeki yapmaz. İkidilliliğin çocuğun gelişimine faydaları vardır. Fakat, bu, ikidilli çocukların daha zeki olduğu manasına gelmez. Bu bahiste literatürde bilimsel bir data bulunmamaktadır.
İkidilli çocuk yetiştirmek isteyen anne ve babalar ne yapmalı?
Çocuklarıyla bol bol kendilerini rahat hissettikleri lisanda konuşmalı! Birlikte vakit geçirmeli, oyunlar oynamalı, farklı hallerde irtibat kurmanın yollarını aramalıdır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
