RAMAZAN’DA REFLÜYÜ YENMEK İÇİN 7 ALTIN KURAL
İnsanların yaklaşık 20’sinde görülen reflü, açlık mühletinin uzaması nedeniyle Ramazan ayında daha büyük bir sorun haline geliyor. Hayat konforunu bozan reflüyü Ramazan ayında denetim altına alabilmek için hayat üslubunda değişiklik yapmak ve kolay önlemleri uygulamak gerekiyor. Reflü tedavi edilmediğinde ise yemek borusu hasarına ve ilerleyen periyotta kansere bile yol açabiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Gastroentereloji Bölümü’nden Doç. Dr. Mustafa Kaplan, safra ve asit reflüsü hakkında bilgi vererek, kıymetli ihtarlarda bulundu.
Reflünün iki çeşidi
Safra reflüsü, karaciğerde üretilen bir sindirim sıvısı olan safranın mide ve birtakım durumlarda yemek borusuna geri kaçması durumunda ortaya çıkarken, mide asidinin yemek borusuna geri kaçması nedeniyle ise asit reflüsü oluşmaktadır. Asit reflüsü, yemek borusu dokusunda tahrişe ve iltihaplanmaya neden olduğu için ‘gastroözofagal reflü’ hastalığına da yol açabilmektedir. Asit reflüsünün tersine safra reflüsü, diyet yahut hayat stilindeki değişikliklerle maalesef büsbütün denetim edilememektedir. Önemli hadiselerde ise cerrahi gerekmektedir.
Safra reflüsünün belirtileri
Tedavi yaklaşımları farklı olduğundan ötürü safra reflüsünü, asit reflüsünden ayırt etmek gerekir. Belirti ve semptomları emsal olan bu iki sorun birebir anda da ortaya çıkabilmektedir. Safra reflüsünün belirtileri ise şunlardır:
- Şiddetli olabilecek üst karın ağrısı
- Sık sık mide ekşimesi ile göğse ve bazen boğaza yayılan yanma hissi ve ağızda kalan ekşi bir tat
- Mide bulantısı
- Yeşilimsi sarı bir sıvı (safra) kusma
- Bazen öksürük yahut ses kısıklığı
- İstenmeyen kilo kaybı
Safra sindirim için önemli
Safra, yağları sindirmek ve yıpranmış kırmızı kan hücreleri ile kimi toksinleri bedenden atmak için gereklidir. Safra, karaciğerde üretilir ve safra kesesinde depolanır. Az ölçüde bile yağ içeren bir yemek yenilse safra kesesindeki küçük bir tüpten ince bağırsağa (yani duodenuma) safra salgılaması için sinyal verilir.
Mide zarı iltihaplanabilir
Onikiparmak bağırsağında safra ve yiyecekler karışır. Mide çıkışında bulunan bir kas halkası olan ‘pilorik kapakçık’, tek seferde yaklaşık 3,5 mililitre yahut daha az sıvılaştırılmış yiyecek salmaya yetecek kadar yavaşça açılır. Bu açılma safra ve öbür sindirim sıvılarının mideye geçmesine müsaade vermez. Safra reflüsü durumunda, kapakçık düzgün kapanmaz ve safra mideye kaçar. Bu, mide zarının iltihaplanmasına (yani safra reflü gastritine) yol açabilir.
Safra reflüsünün sonucunda ortaya çıkan 4 sorun
- Yapılan araştırmalarda safra reflüsünün gastriti artırarak mide kanserine yol açabileceği belirlenmiştir.
- Safra yemek borusuna kaçarsa gastroözofagal reflü hastalığı gibisi şikayetlere sebep olur. Güçlü asit baskılayıcı ilaçlara karşın hastalar yarar görmüyorsa safra reflüsünden şüphelenmek gerekir.
- Mide asidine yahut safraya uzun vadeli maruz kalmak, yemek borusunun alt kısmındaki dokuya ziyan verir. Hasar görmüş yemek borusu hücrelerinin kansere dönüşme riski artmaktadır. Hayvan çalışmalarında, safra reflüsünün Barrett’s özofagusa neden olduğu belirlenmiştir.
- Asit ve safra reflüsü ile özofagus kanseri ortasında bir irtibat vardır ve bu epeyce ilerleyene kadar teşhis edilemeyebilir. Yapılan araştırmalarda, tek başına safra reflüsünün yemek borusu kanserine neden olduğu tespit edilmiştir.
Safra reflüsünün nedeni bunlar olabilir
Cerrahi komplikasyonlar: Safra reflüsünün oluşmasında midenin büsbütün yahut kısmen alınması yahut kilo kaybı için mide baypas ameliyatı dahil mide ameliyatları sorumlu olabilmektedir.
Peptik ülserler: Mide ve bağırsak ülserleri ‘pilorik’ kapağı tuttuğu vakit kapak düzgün bir halde kapanmayabilir ve reflüye sebep olur.
Safra kesesi ameliyatı: Safra kesesi çıkarılmış şahıslar, bu ameliyatı olmayanlara nazaran değerli ölçüde daha fazla safra reflüsüyle yüz yüze gelir.
Modern metotlarla süratlice teşhis konulabiliyor
Reflü teşhisi, yalnızca hastanın şikayetlerini dinleyerek konulabilmektedir. Fakat asit reflüsü ile safra reflüsü ortasında ayrım yapmak için, hasar-zedelenme-ülser düzeyini görmek ve kanser öncesi değişiklikleri denetim etmek için kimi testler yapmak gerekmektedir.
Endoskopi: Boğazdan kameralı, ince, esnek bir tüp ile (endoskop) girilerek midede ve yemek borusunda safra, peptik ülser yahut iltihaplanmanın araştırılması sürecidir. Ayrıyeten Barrett’s özofagusu yahut yemek borusu kanserini test etmek için doku örnekleri yani biyopsi alınabilir.
PH metre: Bu testte, ucunda bir prob bulunan ince, esnek bir tüp (kateter) burundan yemek borusuna gönderilir. Prob, yemek borusundaki asidi 24 saatlik bir müddet boyunca ölçer. Böylelikle yemek borusunun asit yahut safra maruziyeti belirlenir.
Yemek borusu empedansı: Bu test, gaz yahut sıvıların yemek borusuna geri akıp akmadığını ölçer. Asidik olmayan (safra gibi) unsurları kusan ve asit probu ile tespit edilemeyen şahıslar için yararlıdır.
Reflü şikayetlerini azaltan 7 öneri
Yaşam stilinde yapılacak değişiklikler ve ilaçlar, asit reflüsü için çok tesirli olabilir, safra reflüsünün tedavisi zordur. Lakin birçok insan hem asit reflüsü hem de safra reflüsünü birlikte yaşadığı için, şikayetler ömür stili değişiklikleri ile hafifleyebilmektedir.
- Sigarayı bırakın: Sigara içmek mide asit üretimini artırarak, mide kapaklarını gevşeterek ve yemek borusunun korunmasına yardımcı olan tükürüğü kurutarak reflüyü artırır. Onun için sigara bırakılmalıdır.
- Daha küçük porsiyonlar tercih edin: Az ve sık yemek, alt özofagus sfinkterindeki baskıyı azaltarak kapağın yanlış vakitte açılmasını önlemeye yardımcı olmaktadır.
- Yemek yedikten sonra dik durun: Yemekten çabucak sonra yatılmamalıdır. Bilhassa sahurdan sonra bir müddet beklenilmeli, midenin boşalması için vakit tanınmalıdır.
- Yağlı yiyecekleri sınırlayın: İftar ve sahurda yüksek yağlı yemekler yemek, alt yemek borusu sfinkterini gevşetir ve yiyeceğin midenizi terk etme suratını yavaşlatır.
- Sorunlu yiyecek ve içeceklerden kaçının: Kimi besinler mide asidi üretimini artırır ve alt yemek borusu sfinkterini gevşetebilir. Ramazan uzunluğunda kaçınılması gereken yiyecekler ortasında kafeinli ve gazlı içecekler, çikolata, narenciye yiyecekleri ve meyve suları, sirke bazlı soslar, soğan, domates bazlı yiyecekler ile baharatlı yiyecekler ve nane bulunur.
- Yatağınızı kaldırın: Bedeninizin üst kısmı 10- 15 santimetre üstte olacak formda uyuyun. Yatağınızın başını bloklarla kaldırmak yahut köpük takozda uyumak ekstra yastık kullanmaktan daha tesirlidir.
- Rahatlayın-stresten uzak durun: Gerilim altındayken sindirim yavaşlar ve muhtemelen reflü semptomları daha da kötüleşir. Derin nefes alma, meditasyon yahut yoga üzere gevşeme teknikleri yardımcı olabilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
